၂၀၁၀ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၄ ရက္ စေနေန႔တြင္ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ ေလာကခ်မ္းသာဘုရားေက်ာင္း၌ အပတ္စဥ္ စေနေန႔တိုင္း သင္ၾကား ပို႔ခ်ေသာ အရွင္သီလာနႏၵာဘိဝံသ၏ အဘိဓမၼာသင္တန္းပို႔ခ်ခ်က္မ်ား သင္တန္းကို ဆက္လက္ သင္ၾကားပို႔ခ်ရာ သင္တန္းအပတ္စဥ္ (၄၉)ႏွင့္ (၅၀)(ပစၥည္းပိုင္း – ပ႒ာန္းနည္း ၁ ႏွင့္ ၂)တို႔ကို ေလ့လာ သင္ယူ မွတ္သားၾကရ၏။

ပ႒ာနဟူေသာ ပုဒ္ကို စြဲ၍ ပ႒ာန္းဟု ေခၚဆိုၾကသည္။
အထူးထူးအျပားျပား မ်ားစြာကုန္ေသာ ပစၥည္းတို႔၏ ျဖစ္ရာျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ပ႒ာန္းမည္၏။

တနည္းအားျဖင့္ – ကုသိုလ္စေသာ သခၤတတရားတို႔ကို ေဟတုပစၥည္း အစရွိသည္တို႔၏ အစြမ္းျဖင့္ ေဝဖန္ရာျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ပ႒ာန္းမည္၏။

ပစၥည္း = အက်ိဳးတရားမ်ား ျဖစ္ေပၚေအာင္၊ ျဖစ္ၿပီးတရားကို တည္တံ့ခိုင္ၿမဲေအာင္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ စိတ္,ေစတသိက္,႐ုပ္,နိဗၺာန္,ပညတ္ဟု ဆိုအပ္ေသာ အေၾကာင္းတရားမ်ားကို ပစၥည္းဟု ေခၚ၏။

ပစၥယုပၸန္ = အေၾကာင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ရေသာ စိတ္,ေစတသိက္,႐ုပ္ဟူေသာ အက်ိဳးသခၤတတရားမ်ားကို ပစၥယုပၸန္ဟု ေခၚ၏။

ပစၥနိက္ = ပစၥည္းတရားပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း ပစၥယုပၸန္၌ မပါဝင္ေသာ တရားမ်ိဳးကို ပစၥနိက္ဟု ေခၚ၏။

သတၱိ = ထင္ရွားမျဖစ္ေပၚေသးေသာ္လည္း ျဖစ္စြမ္းႏိုင္၏၊ ျပဳစြမ္းႏိုင္၏ ဟူေသာ သေဘာျဖစ္၏။

ဗ်တၱိ = သတၱိအားေလ်ာ္စြာ ထင္ရွားျဖစ္ေပၚလာ၊ ျပဳလာေသာ သေဘာျဖစ္၏။

ပစၥယ = ပစၥယသဒၵါသည္ ဥပကာရက အနက္ရွိ၏။ ဥပကာရကဆိုသည္ကား ေက်းဇူးျပဳတတ္သည္၊ ေထာက္ပံ့ခ်ီးေျမႇာက္တတ္သည္ဟု ဆိုလိုသည္။ ေက်းဇူးျပဳဆိုသည္မွာ မိမိထင္ရွားရွိေနခဲ့လွ်င္ မိမိႏွင့္စပ္ဆိုင္ေသာ တရားတို႔သည္ မျဖစ္ေပၚေသးလွ်င္လည္း ျဖစ္ေပၚၾကကုန္၏၊ ျဖစ္ေပၚၿပီးရွိလွ်င္လည္း တည္တံ့ႏိုင္ၾကကုန္၏၊ တည္ၿပီးေသာ တရားတို႔သည္လည္း အဆင့္ဆင့္ ႀကီးပြား စည္ပင္ရန္ အေျခအေနသို႔ ေရာက္ၾကကုန္၏ ဟူေသာ သေဘာမ်ိဳးကို ေက်းဇူးျပဳမႈ ဆိုသည္။

+++++

+++++

အျမစ္သဖြယ္ ေက်းဇူးျပဳေသာတရား၊ ေရေသာက္ျမစ္သည္ သစ္ပင္အား အစဥ္ႀကီးပြား၍ စည္ကားေအာင္ ေက်းဇူးျပဳဘိသကဲ့သို႔ ဟိတ္ ၆-ပါးတို႔သည္ အတူတကြျဖစ္ေသာ စိတ္,ေစတသိက္,စိတၱဇ႐ုပ္,ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္တို႔အား ႀကီးပြား ခိုင္ၿမဲေစရန္ အေၾကာင္းမူလသတၱိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ၾက၏။

ပစၥည္းတရား = ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ၊ အေလာဘ၊ အေဒါသ၊ အေမာဟ ဟူေသာ ဟိတ္ ၆-ပါး။

ပစၥယုပၸန္တရား = သဟိတ္စိတ္ (၇၁)ပါး၊ ေမာဟမူေဒြး၌ ေမာဟၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ (၅၂)ပါး၊ သဟိတ္စိတၱဇ႐ုပ္၊ သဟိတ္ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္။

+++

အာ႐ုံျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ ႀကိဳးတန္း ေတာင္ေဝွးတို႔သည္ အားအင္ခ်ိနဲ႔ေသာ သူတို႔အား ဆြဲကိုင္ရာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳဘိသကဲ့သို႔ အာ႐ုံ ၆-ပါးတို႔သည္ စိတ္,ေစတသိက္တို႔အား ဆြဲကိုင္ မွီတြယ္ရာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ၾက၏။

ပစၥည္းတရား = ပစၥဳပၸန္,အတိတ္,အနာဂတ္ျဖစ္ေသာ စိတ္ (၈၉)၊ ေစတသိက္ (၅၂)၊ ႐ုပ္ (၂၈)၊ ကာလဝိမုတ္ျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္, ပညတ္။

ပစၥယုပၸန္တရား = စိတ္ (၈၉)၊ ေစတသိက္ (၅၂)။

+++

အႀကီးအမႉးျပဳ၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ စၾကာဝေတးမင္းသည္ တစ္ပါးေသာသူတို႔၏ ႀကီးမႉးေသာ သတၱိကို ျမစ္၍ တိုင္းႏိုင္ငံသားတို႔အား အစိုးရေသာ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရားသည္ အဓိပတိပစၥည္း မည္၏။
အဓိပတိပစၥည္းသည္ (၁) အာရမၼဏာဓိပတိ၊ (၂) သဟဇာတာဓိပတိဟု ၂-ပါး အျပား ရွိ၏။

အာရမၼဏာဓိပတိ ပစၥည္းတရား = အေလးအျမတ္ ျပဳအပ္ေသာ ဣ႒ျဖစ္ေသာ နိပၹႏၷ႐ုပ္ (၁၈)၊ ေဒါသမူ ေဒြး၊ ေမာဟမူ ေဒြး၊ ဒုကၡသဟဂုတ္ ကာယဝိညာဏ္ၾကဥ္ေသာ စိတ္ (၈၄)၊ ေဒါသ, ဣႆာ, မစၧရိယ, ကုကၠဳစၥ, ဝိစိကိစၧာၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ (၄၇)၊ နိဗၺာန္။

အာရမၼဏာဓိပတိ ပစၥယုပၸန္တရား = အေလးအျမတ္ ျပဳတတ္ေသာ ေလာဘမူစိတ္ ၈-ခု၊ မဟာကုသိုလ္စိတ္ ၈-ခု၊ မဟာႀကိယာဉာဏသမၸယုတ္စိတ္ ၄-ခု၊ ေလာကုတၱရာစိတ္ ၈-ခု၊ ေဒါသ, ဣႆာ, မစၧရိယ, ကုကၠဳစၥ, ဝိစိကိစၧာ, အပၸမညာ ၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ (၄၅)ပါး။

သဟဇာတာဓိပတိ ပစၥည္းတရား = သာဓိပတိေဇာ ၅၂-ခု၌ ရွိေသာ ဆႏၵ, ဝီရိယ၊ သာဓိပတိ တိဟိတ္ေဇာ ၃၄-ခု၌ ရွိေသာ ဝီမံသ၊ သာဓိပတိေဇာ ၅၂-ခုဟု ဆိုအပ္ေသာ စိတၱာဓိပတိအားျဖင့္ အဓိပတိ တရားကိုယ္ ၃-ပါး, ၄-ပါးတို႔တြင္ တစ္ပါးပါး။

သဟဇာတာဓိပတိ ပစၥယုပၸန္တရား = အဓိပတိပစၥည္းကို ရေသာအခါ အဓိပတိတရားကိုယ္ ၾကဥ္ေသာ သာဓိပတိေဇာ ၅၂၊ ဝိစိကိစၧာၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ ၅၁၊ သာဓိပတိ စိတၱဇ႐ုပ္။

+++

အျခားမဲ့ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ စၾကာဝေတးမင္းႀကီး၏ နတ္႐ြာလားျခင္းသည္ သားႀကီးရတနာအား အဘိသိက္သြင္းျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ မိမိခ်ဳပ္ဆံုးၿပီးေနာက္ အျခားမဲ့၌ စိတ္,ေစတသိက္ တရားတို႔ ျဖစ္ပြားေအာင္ ႐ြက္ေဆာင္သမႈ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရားသည္ အနႏၲရပစၥည္း မည္၏။

ပစၥည္းတရား = ရဟႏၲာတို႔ စုတိၾကဥ္ေသာ ေရွးေရွးေသာ စိတ္ (၈၉)၊ ေစတသိက္ (၅၂)၊ ပဝတၱိပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး။

ပစၥယုပၸန္တရား = ရဟႏၲာတို႔ စုတိႏွင့္တကြ ေနာက္ ေနာက္ေသာ စိတ္ (၈၉)၊ ေစတသိက္ (၅၂)၊ ပဝတၱိပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး။

(အနႏၲရပစၥည္း၊ သမနႏၲရပစၥည္း၊ အနႏၲ႐ူပနိႆယပစၥည္း၊ နတၳိပစၥည္း၊ ဝိဂတပစၥည္းတို႔၏ ပစၥည္းတရား, ပစၥယုပၸန္တရားတို႔မွာ အတူတူပင္ ျဖစ္၏။)

+++

ေကာင္းစြာ အျခားမဲ့ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ စၾကာဝေတးမင္းႀကီး၏ ရဟန္းျပဳျခင္းသည္ သားႀကီးရတနာအား မင္းအျဖစ္ကို ရေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ေနာက္စိတ္အား ေကာင္းစြာ အျခားမရွိေသာအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရားသည္ သမနႏၲရပစၥည္း မည္၏။

အနႏၲရပစၥည္းႏွင့္ သမနႏၲရပစၥည္းတို႔သည္ သံသဒၵါမွ်သာ ထူး၏။
သေဘာအနက္အားျဖင့္ကား အထူးမရွိ။
သို႔ေသာ္ ေဝေနယ်သတၱဝါတို႔၏ အလိုအားေလ်ာ္စြာ ၂-မ်ိဳးခြဲ၍ ေဟာေတာ္မူ၏။

+++

ဆီမီးသည္ မိမိႏွင့္ အတူတကြျဖစ္ေသာ အလင္းဓာတ္အား တကြျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ မိမိႏွင့္တကြ ျဖစ္ကုန္ေသာ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား တကြျဖစ္သည္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ သဟဇာတပစၥည္း မည္၏။

ပစၥည္းတရား = (၁) အခ်င္းခ်င္းအားလည္းေကာင္း၊ အခ်င္းခ်င္း နာမကၡႏၶာ စိတၱဇ႐ုပ္, ပဋိသေႏၶ ကမၼဇ႐ုပ္အားလည္းေကာင္း တပ္ေသာ အလံုးစံုေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ ပဝတၱိ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး။ (၂) အခ်င္းခ်င္းအားလည္းေကာင္း၊ ဥပါဒါ႐ုပ္အားလည္းေကာင္း တပ္ေသာ စိတၱဇ မဟာဘုတ္၊ ပဋိသေႏၶ ကမၼဇမဟာဘုတ္၊ ဗာဟိရ မဟာဘုတ္၊ အာဟာရဇ မဟာဘုတ္၊ ဥတုဇ မဟာဘုတ္၊ အသညသတ္ ကမၼဇ မဟာဘုတ္၊ ပဝတၱိ ကမၼဇ မဟာဘုတ္အားျဖင့္ မဟာဘုတ္ ေလးပါး။ (၃) အခ်င္းခ်င္းအား တပ္ေသာ ပၪၥေဝါကာရပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာႏွင့္ ဟဒယဝတၳဳ။

ပစၥယုပၸန္တရား = (၁) အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ အလံုးစံုေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ ပဝတၱိပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး။ (၂) အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ ဥပါဒါ႐ုပ္ႏွင့္တကြေသာ အလံုးစံုေသာ မဟာဘုတ္ ေလးပါး။ (၃) အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ ပၪၥေဝါကာရပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာႏွင့္ ဟဒယဝတၳဳ။

+++

အခ်င္းခ်င္း ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ သစ္သား ၃-ခုကို ေထာင္၍ ထားရာ မလဲမၿပိဳေအာင္ အခ်င္းခ်င္း ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ႐ုပ္နာမ္အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ အညမညပစၥည္း မည္၏။

ပစၥည္းတရား = အခ်င္းခ်င္းအား တပ္ေသာ အလံုးစံုေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ ပဝတၱိ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး။ အခ်င္းခ်င္းအား တပ္ေသာ မဟာဘုတ္ ေလးပါး။ အခ်င္းခ်င္းအား တပ္ေသာ ပၪၥေဝါကာရပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာႏွင့္ ဟဒယဝတၳဳ။

ပစၥယုပၸန္တရား = အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ အလံုးစံုေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ ပဝတၱိ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး။ အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ အလံုးစံုေသာ မဟာဘုတ္ ေလးပါး။ အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ ပၪၥေဝါကာရ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာႏွင့္ ဟဒယဝတၱဳ။

အတူတကြျဖစ္၍သာ ေက်းဇူးျပဳလွ်င္ သဟဇာတ မည္၏။ အတူတကြလည္းျဖစ္ အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္လည္း ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳလွ်င္ အညမညပစၥည္း မည္၏။
ဤကား သဟဇာတႏွင့္ အညမညပစၥည္း ၂-ပါးတို႔၏ အထူးတည္း။

+++

မွီရာျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ ေျမႀကီးသည္ သစ္ပင္စသည္တို႔၏ တည္ရာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ ကားေဘာင္ရွိ အဝတ္ပုဆိုးသည္ ပန္းခ်ီေဆး၏ မွီရာျဖစ္သကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔၏ မွီရာတည္ရာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ နိႆယပစၥည္း မည္၏။

နိႆယပစၥည္းသည္ သဟဇာတနိႆယ၊ ပုေရဇာတနိႆယ ဟူ၍ ၂-ပါး အျပား ရွိ၏။
ထို ၂-ပါးတို႔တြင္ သဟဇာတနိႆယသည္ သဟဇာတႏွင့္ တူ၏။
ပုေရဇာတနိႆယသည္ ဝတၳဳပုေရဇာတနိႆယ၊ ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတနိႆယအားျဖင့္ ၂-ပါး အျပား ရွိ၏။

ဝတၳဳပုေရဇာတနိႆယ ပစၥည္းတရား = ပဝတၱိအခါ ဆဝတၳဳ႐ုပ္။ တနည္းကား မဇၨ်ိမာယုကျဖစ္၍ အတီတဘဝင္ႏွင့္ ဥပါဒ္ၿပိဳင္ေသာ ပၪၥဝတၳဳ။ ပဋိသေႏၶအစရွိေသာ ေရွးေရွးေသာ စိတ္ႏွင့္အတူ ဥပါဒ္ေသာ ဟဒယဝတၳဳ။ နိေရာဓသမာပတ္မွ ထေသာအခါ ေရွ႕စိတၱကၡဏ တစ္ခ်က္ခန္႔ ကာလ၌ျဖစ္ေသာ ဟဒယဝတၳဳ။ မရဏာသႏၷအခါ စုတိစိတ္မွ ျပန္၍ေရေသာ္ ၁၇-ခ်က္ေျမာက္ေသာ စိတ္ႏွင့္အတူ ဥပါဒ္ေသာ ဟဒယဝတၳဳ။

ဝတၳဳပုေရဇာတနိႆယ ပစၥယုပၸန္တရား = ပၪၥေဝါကာရဘံု၌ျဖစ္ေသာအခါ အ႐ူပဝိပါက္ ၄-ခု ၾကဥ္ေသာ သတၱဝိညာဏဓာတ္ ၈၅-ခု၊ ေစတသိက္ ၅၂။

ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတနိႆယ ပစၥည္းတရား = မရဏာသႏၷအခါ စုတိစိတ္မွ ျပန္၍ ေရေသာ္ ၁၇-ခ်က္ေျမာက္ေသာ စိတ္ႏွင့္အတူ ဥပါဒ္ေသာ ဟဒယဝတၳဳ။

ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတနိႆယ ပစၥယုပၸန္တရား = မရဏာသႏၷအခါ မေနာဒြါရာဝဇၨန္း၊ ကာမေဇာ ၂၉၊ တဒါ႐ုံ ၁၁၊ အဘိညာဥ္ ေဒြး၊ ဣႆာ, မစၧရိယ, ကုကၠဳစၥ, ဝိရတီ, အပၸမညာ ၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ ၄၄။

+++

အားႀကီးေသာ အေၾကာင္းျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ မိုးသည္ သတၱဝါဟူသမွ်ႏွင့္ ၎ကို မွီကာ ႀကီးပြား ေပါက္ေရာက္ၾကေသာ သစ္ပင္တို႔၏ အားႀကီးေသာ မွီရာျဖစ္သလို သာမညမီွရာျဖစ္ေသာ နိႆယထက္ အားႀကီးေသာ မွီရာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ ဥပနိႆယ မည္၏။

ဥပနိႆယပစၥည္းသည္ အာရမၼဏူပနိႆယ၊ အနႏၲ႐ူပနိႆယ၊ ပကတူပနိႆယအားျဖင့္ ၃-ပါး ရွိ၏။
ထိုတြင္ အာရမၼဏူပနိႆယသည္ အာရမၼဏာဓိပတိႏွင့္ တူ၏။
အနႏၲ႐ူပနိႆယသည္ အနႏၲရႏွင့္ တူ၏။

အာ႐ုံ အနႏၲရတို႔ႏွင့္ မေရရာသည္တိုင္ေအာင္ ပင္ကိုယ္ပကတိ သေဘာသက္သက္ျဖင့္ပင္ အားႀကီးလွေသာ မွီရာအေၾကာင္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ ပကတူပနိႆယ မည္၏။

ပကတူပနိႆယ ပစၥည္းတရား = ဗလဝျဖစ္ေသာ ပစၥဳပၸန္, အတိတ္, အနာဂတ္ျဖစ္ေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ ႐ုပ္ ၂၈၊ ပစၥည္းထိုက္ေသာ အခ်ိဳ႕ေသာ ပညတ္။

ပကတူပနိႆယ ပစၥယုပၸန္တရား = ပစၥဳပၸန္ျဖစ္ေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂။

+++

ေရွး၌ ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ ကမ႓ာဦးက ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ ေနလတို႔သည္ ယခုတိုင္ ထင္ရွားရွိကာ ၎တို႔ ေနာက္မွ ျဖစ္ေပၚေသာ သတၱဝါတို႔အား အေအးအပူ အလင္းေရာင္ေပးကာ ေက်းဇူးျပဳသလို ပစၥယုပၸန္တရားမွ ေရွးဦးစြာ ျဖစ္ႏွင့္၍ တည္လင့္သည္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ ပုေရဇာတပစၥည္း မည္၏။

ပုေရဇာတပစၥည္းသည္ အာရမၼဏပုေရဇာတ၊ ဝတၳဳပုေရဇာတ၊ ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတ ဟု ၃-ပါး ရွိ၏။

အာရမၼဏပုေရဇာတ ပစၥည္းတရား = ပစၥဳပၸန္ နိပၹႏၷ႐ုပ္ ၁၈။

အာရမၼဏပုေရဇာတ ပစၥယုပၸန္တရား = ပၪၥေဝါကာရဘံု၌ အာရမၼဏပုေရဇာတပစၥည္းကို ရခိုက္ရေနျဖစ္ေသာ ကာမစိတ္ ၅၄၊ အဘိညာဥ္ ေဒြး၊ အပၸမညာၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ ၅၀။

ဝတၳဳပုေရဇာတပစၥည္းသည္ ဝတၳဳပုေရဇာတနိႆယႏွင့္ တူ၏။

ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတပစၥည္းသည္ ဝတၳာရမၼဏပုေရဇာတနိႆယႏွင့္ တူ၏။

+++

ေနာက္မွ ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ ေရွးက ေပါက္ႏွင့္ကာ ႀကီးပြားေနေသာ သစ္ပင္အား ေနာက္မွ သြန္းေလာင္းအပ္ ႐ြာအပ္ေသာ မိုးေရသည္ စည္ပင္ ႀကီးပြားေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ သတၱဝါတို႔၏ သႏၲာန္မွာ ေနာက္ေနာက္၌ ျဖစ္ေသာ စိတ္တို႔သည္ ေရွးေရွး၌ ျဖစ္၍ ဌီအေနအားျဖင့္ ထင္ရွားရွိသာ ႐ုပ္တို႔အား တည္ခိုင္ သန္စြမ္းေစေသာအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ သေဘာသည္ ပစၧာဇာတပစၥည္း မည္၏။

ပစၥည္းတရား = ပၪၥေဝါကာရဘံု၌ ျဖစ္ေသာအခါ အ႐ူပဝိပါက္ ၄-ခု ၾကဥ္ေသာ ပထမဘဝင္ အစရွိေသာ ေနာက္ ေနာက္ေသာ စိတ္ ၈၅ ခု၊ ေစတသိက္ ၅၂။

ပစၥယုပၸန္တရား = ပဋိသေႏၶအစရွိေသာ ေရွးေရွးေသာ စိတ္ႏွင့္အတူ ဥပါဒ္၍ ႐ုပ္၏ ဌီသို႔ ေရာက္ေသာ ဧကဇကာယ၊ ဒြိဇကာယ၊ တိဇကာယ၊ စတုဇကာယ။

+++

အဖန္တလဲလဲ မွီဝဲထံုအပ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ ေရွးေရွး၌ ထံုအပ္ေသာ နံ႔သာသည္ ေနာက္ေနာက္၌ ထံုအပ္ေသာ နံ႔သာအား အဆင္းအန႔ံကို လြန္စြာ ပြားေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ ေရွးေရွး၌ သင္အံေသာ က်မ္းဂန္သည္ ေနာက္ေနာက္၌ သင္အံေသာ က်မ္းဂန္အား သင္ၾကားေလ့က်က္ ေဆာင္႐ြက္လြယ္ကူေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ ေရွးေရွးျဖစ္ေသာ ေဇာတို႔သည္ အျခားမဲ့ျဖစ္ေသာ ေနာက္ေနာက္ေဇာတို႔အား ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ အာေသဝနပစၥည္း မည္၏။

ပစၥည္းတရား = ဇာတ္တူအဆံုးေဇာ ၾကဥ္ေသာ ေရွးေရွးေသာ ေလာကီေဇာ ၄၇၊ ေစတသိက္ ၅၂။

ပစၥယုပၸန္တရား = ပထမေဇာ, ဖိုလ္ေဇာ ၾကဥ္ေသာ ေနာက္ေနာက္ေသာ ေဇာ ၅၁-ပါး၊ ေစတသိက္ ၅၂-ပါး။

+++

မိမိေၾကာင့္ ျဖစ္ကုန္ေသာ ႐ုပ္နာမ္တရားတို႔ကို ျပဳျပင္ စီရင္တတ္ေသာ ေစတနာသည္ ကမၼပစၥည္း မည္၏။
သစ္ပင္၏ အျမစ္သည္ သစ္ပင္ႏွင့္တကြျဖစ္၍ ထိုသစ္ပင္အား ၿမဲျမံခိုင္ခန္႔ေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ထို႔အတူ ေစတနာသည္ သဟဇာတ္ျဖစ္ေသာ နာမ္႐ုပ္တို႔အား ေက်းဇူးျပဳ၏။ (ဤကား သဟဇာတကမၼ အဖို႔)။

သဟဇာတကမၼ ပစၥည္းတရား = စိတ္ ၈၉ ၌ ရွိေသာ ေစတနာ။

သဟဇာတကမၼ ပစၥယုပၸန္တရား = စိတ္ ၈၉၊ ေစတနာၾကဥ္ေသာ ေစတသိက္ ၅၁၊ စိတၱဇ႐ုပ္၊ ပဋိသေႏၶ ကမၼဇ႐ုပ္။

ေကာင္းစြာ လွန္း၍ ေကာင္းစြာ စီရင္အပ္ေသာ မ်ိဳးေစ့သည္ အၫြန္႔ကို ျဖစ္ေစျခင္းငွာ အမူအရာ လံု႔လ၏အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ထို႔အတူ အတိတ္ျဖစ္ေသာ ကုသိုလ္,အကုသိုလ္ေစတနာသည္ ဝိပါက္နာမကၡႏၶာ ကဋတၱာ႐ုပ္တို႔အား အမူအရာ လံု႔လ၏အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳ၏။ (ဤကား နာနာကၡဏိကကမၼ အဖို႔)။

နာနာကၡဏိကကမၼ ပစၥည္းတရား = အတိတ္ျဖစ္ေသာ ကုသိုလ္, အကုသိုလ္ ေစတနာ ၃၃-ခု။

နာနာကၡဏိကကမၼ ပစၥယုပၸန္တရား = ဝိပါက္စိတ္ ၃၆-ပါး၊ ေစတသိက္ ၃၈-ပါး၊ ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္၊ အသညသတ္ ကမၼဇ႐ုပ္၊ ပဝတၱိ ကမၼဇ႐ုပ္။

+++

အက်ိဳးျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ မွည့္ရင့္မႈသို႔ ေရာက္ေသာ သစ္သီးသစ္ပြင့္တို႔သည္ အရွိန္အစြမ္း ကုန္ခန္းကာ ဗ်ာပါရ လံုးဝမရွိေတာ့ဘဲ သိမ္ေမြ႕ႏုံ႕ေႏွးေသာ သေဘာသို႔ ေရာက္ၾကသလို နာနာကၡဏိကကမၼပစၥည္းမွ ရင့္က်က္မႈသေဘာ ျဖစ္ကုန္ေသာ ဝိပါက္တို႔သည္ မိမိကုိယ္တိုင္က ကံမ်ိဳးျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ဗ်ာပါရလံုးဝမရွိ ၿငိမ္းေအးကာ တကြျဖစ္ဘက္ တရားတို႔ကိုလည္း အရွိန္အဟုန္ ဗ်ာပါရကင္းလ်က္ ၿငိမ္းေအးဖို႔ရာ ေက်းဇူးျပဳေသာတရားသည္ ဝိပါကပစၥည္း မည္၏။

ပစၥည္းတရား = အခ်င္းခ်င္းအားလည္းေကာင္း၊ အခ်င္းခ်င္း နာမကၡႏၶာ စိတၱဇ႐ုပ္, ပဋိသေႏၶ ကမၼဇ႐ုပ္အားလည္းေကာင္း တပ္ေသာ ဝိပါက္ ၃၆၊ ေစတသိက္ ၃၈၊ ပဝတၱိ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး၊ ဟဒယဝတၳဳအား တပ္ေသာ ပၪၥေဝါကာရ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ။

ပစၥယုပၸန္တရား = အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ ဝိပါက္ ၃၆၊ ေစတသိက္ ၃၈၊ ပဝတၱိ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး၊ ဝိပါက္ နာမကၡႏၶာမွ ေထာက္အပ္ေသာ စိတၱဇ႐ုပ္, ပဋိသေႏၶ ကမၼဇ႐ုပ္၊ ပၪၥေဝါကာရ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာမွ ေထာက္အပ္ေသာ ဟဒယဝတၳဳ။

+++

ေထာက္ပံ့ခိုင္ေစသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ ပစၥယုပၸန္ျဖစ္ကုန္ေသာ ႐ုပ္နာမ္တရားတို႔အား ေထာက္ပံ့ခိုင္ေစတတ္သည္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာေၾကာင့္ အာဟာရေလးပါးသည္။ အာဟာရပစၥည္း မည္၏။

အာဟာရပစၥည္းသည္ ႐ုပ္အာဟာရ၊ နာမ္အာဟာရအားျဖင့္ ၂-ပါး အျပား ရွိ၏။

႐ုပ္အာဟာရ ပစၥည္းတရား = စတုသမု႒ာနိက ၾသဇာ။

႐ုပ္အာဟာရ ပစၥယုပၸန္တရား = ကလာပ္တူၾသဇာၾကဥ္ေသာ ကလာပ္တူကလာပ္ျပားျဖစ္ေသာ စတုသမု႒ာနိက႐ုပ္။

နာမ္အာဟာရ ပစၥည္းတရား = ဖႆ, ေစတနာ, ဝိညာဏ္ဟု ဆိုအပ္ေသာ နာမ္အာဟာရ တရားကိုယ္ ၃-ပါး။

နာမ္အာဟာရ ပစၥယုပၸန္တရား = စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ စိတၱဇ႐ုပ္၊ ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္။

+++

အစိုးရသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ တစ္ျပည္တည္း၌ အထူးထူးေသာ တာဝန္ကို ေဆာင္႐ြက္ၾကေသာ မင္းတို႔သည္ တစ္ပါးေသာ မင္းတို႔၏ ႀကီးကဲေသာ သတၱိကို မျမစ္မူ၍ အသီးအသီး မိမိတို႔၏ အရာ၌သာ အစိုးရသည္၏အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ နာမ္ဣေျႏၵတရားကိုယ္ ရွစ္ပါး အစရွိသည္တို႔သည္လည္း တစ္ပါးသည္ တစ္ပါး၏ သတၱိကို မျမစ္မူ၍ မိမိတို႔၏ အရာ၌သာ အစိုးရသည္၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရား။

ဣၿႏၵိယပစၥည္းသည္ သဟဇာတိၿႏၵိယ၊ ပုေရဇာတိၿႏၵိယ၊ ႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယအားျဖင့္ ၃-ပါး ရွိ၏။

သဟဇာတိၿႏၵိယ ပစၥည္းတရား = ဇီဝိတ၊ စိတ္၊ ေဝဒနာ၊ သဒၶါ၊ ဝီရိယ၊ သတိ၊ ဧကဂၢတာ၊ ပညာဟု ဆိုအပ္ေသာ နာမ္ဣေျႏၵတရားကိုယ္ ၈-ပါး။

သဟဇာတိၿႏၵိယ ပစၥယုပၸန္တရား = စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ စိတၱဇ႐ုပ္၊ ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္။

ပုေရဇာတိၿႏၵိယ ပစၥည္းတရား = မဇၨ်ိမာယုကျဖစ္၍ အတီတဘဝင္ႏွင့္ ဥပါဒ္ၿပိဳင္ေသာ စကၡဳဝတၳဳ၊ ေသာတဝတၳဳ၊ ဃာနဝတၳဳ၊ ဇိဝွါဝတၳဳ၊ ကာယဝတၳဳ။

ပုေရဇာတိၿႏၵိယ ပစၥယုပၸန္တရား = ေဒြးပၪၥဝိညာဏ္ ၁၀၊ သဗၺစိတၱသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၇။

႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယ ပစၥည္းတရား = ႐ုပ္ဇီဝိတိေျႏၵ။

႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယ ပစၥယုပၸန္တရား = ႐ုပ္ဇီဝိတိေျႏၵၾကဥ္ေသာ ကလာပ္တူကမၼဇ႐ုပ္ ၉-ခု။

+++

ကပ္၍ ႐ႈတတ္သည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ ကသိုဏ္းစေသာ အာ႐ုံသို႔ ကပ္၍ ၾကံျခင္း၊ လကၡဏာေရးသံုးပါးသို႔ ကပ္၍ ၾကံျခင္း အစြမ္းအားျဖင့္ ကပ္၍ အာ႐ုံကို ၾကံတတ္ကုန္ေသာအားျဖင့္ ဝိတက္အစရွိသည္တို႔သည္ စ်ာနပစၥည္း မည္၏။

ပစၥည္းတရား = ဝိတက္၊ ဝိစာရ၊ ပီတိ၊ ေဝဒနာ၊ ဧကဂၢတာဟု ဆိုအပ္ေသာ စ်ာန္တရားကိုယ္ ငါးပါး။

ပစၥယုပၸန္တရား = ေဒြးပၪၥဝိညာဏ္ ၁၀ ၾကဥ္ေသာ စိတ္ ၇၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ စိတၱဇ႐ုပ္၊ ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္။

+++

သုဂတိဘံု၊ ဒုဂၢတိဘံု၊ နိဗၺာန္ဘံုသို႔ ဆိုက္ေရာက္ေစႏိုင္ေသာ လမ္းခရီးသေဘာသတၱိအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ကုန္ေသာ သမၼာဒိ႒ိစေသာ တရားတို႔သည္ မဂၢပစၥည္း မည္၏။

ပစၥည္းတရား = ပညာ၊ ဝိတက္၊ ဝိရတီ(၃)၊ ဝိရိယ၊ သတိ၊ ဧကဂၢတာ၊ ဒိ႒ိဟု ဆိုအပ္ေသာ မဂၢင္တရားကိုယ္ ၉-ပါး။

ပစၥယုပၸန္တရား = သဟိတ္စိတ္ ၇၁၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ သဟိတ္စိတၱဇ႐ုပ္၊ သဟိတ္ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္။

+++

ႏို႔ရည္၊ တင္လဲ၊ ေထာပတ္၊ ပ်ားသကာဟူေသာ စတုမဓူအရသာသည္ အခ်င္းခ်င္း ႏွီးေႏွာသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ နာမ္ခႏၶာေလးပါးသည္လည္း အခ်င္းခ်င္း မေကြမကြာ ယွဥ္သည္၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား။

ပစၥည္းတရား = အခ်င္းခ်င္းအား တပ္ေသာ အလံုးစံုေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ ပဝတၱိပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး။

ပစၥယုပၸန္တရား = အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ အလံုးစံုေသာ စိတ္ ၈၉၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ ပဝတၱိပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး။

+++

အခ်ိဳ အခ်ဥ္ အစပ္ အငန္ အဖန္ အခါး ဟူေသာ အရသာ ၆-ပါးသည္ အခ်င္းခ်င္း မႏွီးေႏွာ မယွဥ္ေသာအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ နာမ္ႏွင့္႐ုပ္တို႔၏ အခ်င္းခ်င္း မယွဥ္သည္၏အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရား။

ဝိပၸယုတၱပစၥည္းသည္ သဟဇာတဝိပၸယုတ္၊ ပုေရဇာတဝိပၸယုတ္၊ ပစၧာဇာတဝိပၸယုတ္အားျဖင့္ ၃-ပါး အျပား ရွိ၏။

သဟဇာတဝိပၸယုတၱ ပစၥည္းတရား = ပၪၥေဝါကာရဘံု၌ ျဖစ္ေသာအခါ အ႐ူပဝိပါက္ ၄-ခု၊ ေဒြးပၪၥဝိညာဏ္ ၁၀၊ ရဟႏၲာတို႔၏ စုတိစိတ္ၾကဥ္ေသာ စိတ္ ၇၅၊ ေစတသိက္ ၅၂၊ ပဝတၱိပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာ ေလးပါး၊ အခ်င္းခ်င္းအား တပ္ေသာ ပၪၥေဝါကာရ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာႏွင့္ ဟဒယဝတၳဳ။

သဟဇာတဝိပၸယုတၱ ပစၥယုပၸန္တရား = နာမကၡႏၶာမွ ေထာက္အပ္ေသာ စိတၱဇ႐ုပ္, ပဋိသေႏၶကမၼဇ႐ုပ္။ အခ်င္းခ်င္းမွ ေထာက္အပ္ေသာ ပၪၥေဝါကာရ ပဋိသေႏၶ နာမကၡႏၶာႏွင့္ ဟဒယဝတၳဳ။

ပုေရဇာတဝိပၸယုတ္သည္ ဝတၳဳပုေရဇာတနိႆယ ႏွစ္ပါးႏွင့္ တူ၏။

ပစၧာဇာတဝိပၸယုတ္သည္ ပစၧာဇာတႏွင့္ တူ၏။

+++

ရွိသည္ျဖစ္၍ ေက်းဇူးျပဳတတ္ေသာ တရား၊ ေျမႀကီး ဟိမဝႏၲာေတာင္တို႔သည္ မိမိထင္ရွားရွိခိုက္ မိမိအေပၚ ေပါက္ေရာက္ၾကေသာ ထိုထိုသစ္ပင္ ေဆးပင္စသည္တို႔အား ၾသဇာထက္ျမက္ေအာင္ စိမ္း႐ႊင္ေအာင္ ေထာက္ပံ့သလို မိမိထင္ရွားရွိခိုက္ ထင္ရွားရွိေနေသာ တရားတို႔အား ေထာက္ပံ့မႈျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရား။

အတၳိပစၥည္းသည္ (၁) သဟဇာတတၳိ၊ (၂) ပုေရဇာတတၳိိ၊ (၃) ပစၧာဇာတတၳိ၊ (၄) အာဟာရတၳိ၊ (၅) ဣၿႏၵိယတၳိအားျဖင့္ ၅-ပါး အျပား ရွိ၏။

ထို ၅-ပါးတို႔တြင္ သဟဇာတတၳိသည္ သဟဇာတ ၃-ပါးႏွင့္ တူ၏။
ပုေရဇာတတၳိသည္ ပုေရဇာတ ၂-ပါးႏွင့္ တူ၏။
ပစၧာဇာတတၳိသည္ ပစၧာဇာတႏွင့္ တူ၏။
အာဟာရတၳိသည္ ႐ုပ္အာဟာရႏွင့္ တူ၏။
ဣၿႏၵိယတၳိသည္ ႐ူပဇီဝိတိၿႏၵိယႏွင့္ တူ၏။

+++

မီးေရာင္၏ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းမႈသည္ အေမွာင္ျဖစ္ရန္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ ညဥ့္ကုန္မႈသည္ ေနထြက္ရန္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔လည္းေကာင္း မိမိတို႔ခ်ဳပ္မႈျဖင့္ ေနာက္စိတ္မ်ား ဥပါဒ္ျဖစ္ေပၚရန္ ထင္ရွားမရွိဘဲ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရား။

ပစၥည္းတရား, ပစၥယုပၸန္တရားတို႔မွာ အနႏၲရပစၥည္းႏွင့္ အတူတူ ျဖစ္၏။

+++

ေနဝင္ျခင္းသည္ လထြက္ရန္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ ေနဝင္ျခင္းသည္ အေမွာင္ျဖစ္ရန္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ မိမိတို႔ ကင္းခ်ဳပ္မႈျဖင့္ ေနာက္ေနာက္တရားျဖစ္ေပၚရန္ ကင္း၍ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရား။

ပစၥည္းတရား, ပစၥယုပၸန္တရားတို႔မွာ အနႏၲရပစၥည္းႏွင့္ အတူတူ ျဖစ္၏။

+++

မဟာသမုဒၵရာသည္ မိမိကို မွီ၍ ေနကုန္ေသာ ငါးလိပ္မကန္းစသည္တို႔အား ပီတိေသာမနႆကို ပြားေစျခင္းငွာ မကင္းေသာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ မိမိမကင္းမခ်ဳပ္ေသးဘဲ ပစၥဳပၸန္ရွိဆဲအေနအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳေသာ တရား။

ပစၥည္းတရား, ပစၥယုပၸန္တရားတို႔မွာ အတၳိပစၥည္းႏွင့္ အတူတူ ျဖစ္၏။

+++

ဥပါဒ္,ဌီ,ဘင္ခ်ဳပ္ၿပီး၍ ကင္းဆိတ္မႈသေဘာသည္ နတၳိသေဘာ။
ခ်ဳပ္ကာမွ်ျဖစ္ေသာ သေဘာသည္ ဝိဂတသေဘာ။

+++

ပရမတၳသဘာဝ ခဏိကပစၥဳပၸန္ မေဖာက္မျပန္ မိမိသေဘာ ထင္ရွားရွိေနသည္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမႈသည္ အတၳိသေဘာ။
ပရမတၳသေဘာမကင္း ခ်ဳပ္ျခင္းသို႔ မေရာက္ေသးေသာ သေဘာျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမႈသည္ အဝိဂတသေဘာ။

+++

အေလးအျမတ္ ျပဳအပ္သည္၏ အျဖစ္မွ်ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳျခင္းသည္ အာရမၼဏာဓိပတိပစၥည္း မည္၏။
အေလးအျမတ္ ျပဳအပ္သည္၏ အျဖစ္တြင္ လြန္ကဲ အားႀကီးေသာ အေၾကာင္း၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳျခင္းသည္ အာရမၼဏူပနိႆယပစၥည္း မည္၏။

+++

မိမိတို႔၏ အျခားမဲ့၌ ေလ်ာက္ပတ္ေသာ စိတၱဳပၸါဒ္ကို ျဖစ္ေစျခင္းငွာ စြမ္းႏိုင္ေသာ သတၱိရွိေသာ တရားသည္ အနႏၲရပစၥည္း မည္၏။
အားႀကီးေသာ အေၾကာင္း၏ အစြမ္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳျခင္းငွာ စြမ္းႏိုင္ေသာ သတၱိသည္ အနႏၲ႐ူပနိႆယပစၥည္း မည္၏။

+++

သာမညျဖစ္ေသာ မွီရာအေၾကာင္းသည္ နိႆယပစၥည္း၊
ဝိေသသျဖစ္ေသာ အားႀကီးေသာ မွီရာျဖစ္ေသာ အေၾကာင္းတရားသည္ ဥပနိႆယပစၥည္း မည္၏။

ဥပမာ-သေလးထမင္းျဖစ္ရန္ အေၾကာင္းမ်ားတို႔တြင္ ထမင္းခ်က္သမား၊ ထမင္းအိုး၊ ထင္းမီးစေသာ အေၾကာင္းတို႔သည္ နိႆယပစၥည္းမွ်သာ ျဖစ္ကုန္၏။

သေလးမ်ိဳးေစ့၊ သေလးစပါး၊ လယ္ခင္း၊ မိုးေရတို႔သည္သာလွ်င္ ထမင္း၏ ဥပနိႆယပစၥည္း ျဖစ္ႏိုင္ၾကကုန္၏။
သေလးမ်ိဳးေစ့ စသည္တို႔ေၾကာင့္သာ ထမင္းခ်က္သမားႏွင့္ ထမင္းအိုးစသည္တို႔သည္ သေလးထမင္းျဖစ္ေအာင္ အစြမ္းထုတ္ႏိုင္ၾကကုန္၏။

+++

ပဋိသေႏၶစိတ္၏ ဥပၸါဒကၡဏ၌ျဖစ္ေသာ ကမၼဇ႐ုပ္သည္ ဧကဇကာယ မည္၏။
ပဋိသေႏၶစိတ္၏ ဌီကာလ၌ျဖစ္ေသာ ကမၼဇ, ဥတုဇ႐ုပ္သည္ ဒြိဇကာယ မည္၏။
ပဋိသေႏၶေနာင္ ပဌမဘဝင္စိတ္၏ ဥပၸါဒကၡဏ၌ျဖစ္ေသာ ကမၼဇ, ဥတုဇ, စိတၱဇ႐ုပ္သည္ တိဇကာယ မည္၏။
အာဟာရဇ႐ုပ္ ျဖစ္ေပၚေသာအခါ ကမၼဇ, ဥတုဇ, စိတၱဇ, အာဟာရဇ႐ုပ္သည္ စတုဇကာယ မည္၏။

+++++