….. ေကာင္းတဲ့ ျဖဴစင္တဲ့ ေစတနာနဲ႔ ေကာင္းတဲ့ အလုပ္၊ ေကာင္းတဲ့ အေျပာ၊ ေကာင္းတဲ့ အၾကံမ်ားကိုသာ ျပဳလုပ္ ေျပာဆို ၾကံစည္မိေအာင္ အားထုတ္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ေသေသခ်ာခ်ာ ေကာင္းတာကေတာ့ အပါယ္ေလးပါးမွ လံုးဝ လြတ္ေျမာက္တဲ့ တရားအဆင့္ကို ေရာက္ေအာင္ ဝိပႆနာ ဘာဝနာအလုပ္ကို အျပည့္အစံု အားထုတ္တာဟာ အေကာင္းဆံုး အေသခ်ာဆံုးပါပဲ။

ဒါေၾကာင့္ ဘုန္းႀကီးက ဒီလို ၾသဝါဒ ေပးေနပါတယ္။
“အပါယ္ေဘးၿငိမ္းခြင့္၊ ဉာဏ္အဆင့္၊ အသင့္ေရာက္ပါေစ” တဲ့။

‘အပါယ္ေဘးၿငိမ္းတဲ့ ဉာဏ္အဆင့္’ဆိုတာ ‘ေသာတာပတၱိမဂ္ဖိုလ္ဉာဏ္’ အဆင့္ပါပဲ။

အဲဒီ ဉာဏ္ေလာက္ဆိုရင္ ေတာ္ေလာက္ၿပီလားလို႔ ေမးစရာ ရွိပါတယ္။ ဘုန္းႀကီးအေနနဲ႔ေတာ့ အဲဒီေလာက္ဆိုရင္ ဝမ္းေျမာက္လွပါၿပီ။

ဒါေပမယ့္ ျမတ္စြာဘုရားကေတာ့ အရဟတၱဖိုလ္ မေရာက္မခ်င္း၊ ရဟႏၲာ မျဖစ္ေသး မခ်င္း စိတ္ခ်ၿပီး အားရ မေနပါနဲ႔ဦးတဲ့။ ဆင္းရဲဒုကၡ လံုးဝၿငိမ္းတဲ့ အရဟတၱဖိုလ္ေရာက္ေအာင္ အားထုတ္ပါတဲ့။

ဒါေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရား အလိုေတာ္အရ –
“ထိုဉာဏ္ျဖင့္လဲ၊ မေတာ္ဘဲ၊ ဆင္းရဲၿငိမ္းပါေစ” လို႔ ဒုတိယ ၾသဝါဒကိုလဲ ေပးပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ပါရမီဉာဏ္က မရင့္ေသးရင္ေတာ့ အားထုတ္ေသာ္လဲ အျပည့္အစံု ျဖစ္မွာ မဟုတ္ဘူး။
ဒီေတာ့ ဒီလို မျဖစ္ႏိုင္ရင္ ၾကမ္းတမ္းတဲ့ ေလာဘ ေဒါသ အစရွိတဲ့ ကိေလသာေတြ ျဖစ္လာတဲ့အခါမွာ အဲဒါေတြကို ျမန္ျမန္ ၿငိမ္းသြားေအာင္ ႐ႈမွတ္ၿပီး ပယ္ပါလို႔ ေနာက္ဆံုး ၾသဝါဒကိုလဲ ေပးေနပါတယ္။

“ျဖစ္ေပၚလာျငား၊ စိတ္ၾကမ္းမ်ား၊ ပယ္ရွားႏိုင္ပါေစ” တဲ့။

ေက်းဇူးရွင္ မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး

(ဝိပႆနာအေျခခံတရားေတာ္ မွ)

+++++

ေလာကုတၱရာ = ေလာက + ဥတၱရ

ေလာက = ဥပါဒါနကၡႏၶာ ၅ ပါး/တဏွာ ဒိ႒ိတို႔ျဖင့္ စြဲလမ္းရာ မွန္သမွ်/ျမင္ေနသမွ် ေတြ႕ၾကံဳေနသမွ် အားလံုး
ဥတၱရ = လြန္ေျမာက္ျခင္း

ေလာကုတၱရာ = ဥပါဒါနကၡႏၶာဟု ဆိုအပ္ေသာ ေလာကမွ လြတ္ေျမာက္ လြန္ေျမာက္ေသာ တရား

ေလာကုတၱရာဟု ဆိုရာတြင္ မဂ္၊ ဖိုလ္၊ နိဗၺာန္ဟု အက်ဥ္းအားျဖင့္ ၃ မ်ိဳး၊ အက်ယ္အားျဖင့္ “မဂ္ ၄ ပါး, ဖိုလ္ ၄ ပါး, နိဗၺာန္” – စုစုေပါင္း ေလာကုတၱရာ ၉ ပါး ျဖစ္၏။

ေလာကုတၱရာစိတ္ အက်ဥ္းအားျဖင့္ ၈ ပါး ရွိရာ –
၁) ေသာတာပတၱိမဂ္စိတ္
၂) သကဒါဂါမိမဂ္စိတ္
၃) အနာဂါမိမဂ္စိတ္
၄)အရဟတၱမဂ္စိတ္ ဟူေသာ မဂ္စိတ္ ၄-ပါးကို ‘ေလာကုတၱရာကုသိုလ္စိတ္’ ဟု ေခၚ၏။

၅) ေသာတာပတၱိဖိုလ္စိတ္
၆) သကဒါဂါမိဖိုလ္စိတ္
၇)အနာဂါမိဖိုလ္စိတ္
၈) အရဟတၱဖိုလ္စိတ္ ဟူေသာ ဖိုလ္စိတ္ ၄-ပါးကို ‘ေလာကုတၱရာဝိပါက္စိတ္’ဟု ေခၚ၏။

အထက္ပါ မဂ္ဖိုလ္စိတ္တို႔ကို ရရွိရန္ ဝိပႆနာတရားကို အားထုတ္ရ၏။

မဂ္ – သမၼာဒိ႒ိ စေသာ မဂၢရွစ္ပါး (၇-ပါး)အေပါင္း
မဂၢင္ – သမၼာဒိ႒ိ စေသာ အသီးအသီးေသာ အစိတ္အဂၤါ
မဂ္စိတ္ – သမၼာဒိ႒ိ စေသာ မဂၢင္ရွစ္ပါး (၇-ပါး) အေပါင္းႏွင့္ ယွဥ္ေသာ စိတ္
မဂ္ – အေၾကာင္း၊ လမ္း၊ အက်င့္
ဖိုလ္ – အက်ိဳး

ဝိပႆနာတရား အားထုတ္ရာတြင္ ႐ုပ္နာမ္ဟူေသာ ေလာကီတရားကို အာ႐ုံျပဳ၍ ဉာဏ္တဆင့္ထက္ တဆင့္တက္ၿပီး အထြတ္အထိပ္ ေရာက္ေသာအခါ နိဗၺာန္ကို အာ႐ုံျပဳေသာ မဂ္စိတ္ေပၚ၏။

မဂ္စိတ္ ျဖစ္ခ်ိန္မွာ စိတ္တစ္ခဏ တစ္ခ်က္ခန္႔သာ ၾကာၿပီး၊ သက္ဆိုင္ရာ ကိေလသာမ်ားကို အႂကြင္းမဲ့ အၿပီးသတ္ ပယ္ေသာ ကိစၥကို ေဆာင္႐ြက္၏။ ေနာက္တဖန္ ပယ္စရာ ကိစၥ မရွိေတာ့သျဖင့္ တစ္ႀကိမ္သာ ျဖစ္၏။

ဤကဲ့သို႔ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး၌ မဂ္စိတ္သည္ တစ္ႀကိမ္သာ ျဖစ္ၿပီး၊ ထပ္ကာ ထပ္ကာ မျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ေလာကုတၱရာႀကိယာစိတ္ ဟူ၍ မရွိေပ။

မဂ္စိတ္ျဖစ္ေပၚၿပီး အခါမလင့္ အျခားမရွိဘဲ ဖိုလ္စိတ္ ၂-ႀကိမ္ ၃-ႀကိမ္ ျဖစ္၏။

မဂ္က အၿပီးသတ္ၿပီး ၿငိမ္းၿပီးေသာ ကိေလသာမီးကို ေနာက္ထပ္ မေပၚႏိုင္ေအာင္ ဖိုလ္စိတ္က ထပ္ၿပီး ၿငိမ္းသတ္၏။

မဂ္ရၿပီးသူမ်ား နိဗၺာန္ခ်မ္းသာကို အထပ္ထပ္ ခံစားႏိုင္ရန္ ဖိုလ္စိတ္က တာဝန္ယူ၏။ ဤကဲ့သို႔ ဖိုလ္စိတ္ျဖစ္ေစျခင္းကို ဖလသမာပတ္ဝင္စားျခင္း၊ ဖိုလ္ဝင္စားျခင္းဟု ေခၚ၏။

+++++

ပထမဆံုး ရရွိေသာ မဂ္စိတ္ကို ေသာတာပတၱိမဂ္စိတ္၊ ဖိုလ္စိတ္ကို ေသာတာပတၱိဖိုလ္စိတ္ဟု ေခၚ၏။
ထိုပုဂၢိဳလ္မွာ အရိယာပုဂၢိဳလ္ျဖစ္သြားၿပီး ေသာတာပန္ဟု ေခၚ၏။

ေသာတာပတၱိမဂ္သည္ ဒိ႒ိ-အယူမွား ႏွင့္ ဝိစိကိစၲာ-ယံုမွားေတြးေတာမႈ ကိေလသာ ၂-မ်ိဳးကို ပယ္၏။

ေသာတာပန္ျဖစ္ၿပီးသူသည္ ငါးပါးသီလကို ဘယ္ေတာ့မွ မခ်ိဳးေဖာက္ မဖ်က္ေတာ့ဘဲ ၿမဲၿမဲႀကီး ထိန္း၏။
အပါယ္လားေစေသာ အကုသိုလ္တို႔ကို မျပဳလုပ္ေတာ့သျဖင့္ အပါယ္ေလးဘံုသို႔ မက်ေရာက္ေတာ့ဘဲ ပဋိသေႏၶအားျဖင့္ လူ႔ဘံု နတ္ဘံု ၇-ဘဝသာ သံသရာလည္ေတာ့၏။

ေသာတာပတၱိမဂ္စိတ္ = အရိယာမဂ္တည္းဟူေသာ ေရအယဥ္သို႔ ေရွးဦးစြာ ေရာက္ျခင္းျဖင့္ ရအပ္ေသာ မဂ္ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ စိတ္။
ေသာတာပတၱိဖိုလ္စိတ္ = အရိယာမဂ္တည္းဟူေသာ ေရအယဥ္သို႔ ေရွးဦးစြာ ေရာက္ျခင္း၏ အက်ိဳးျဖစ္ေသာ စိတ္။

+++++

ေသာတာပန္ျဖစ္ၿပီးေနာက္ ဆက္၍ ျဖစ္ေစ၊ ကာလျခား၍ ျဖစ္ေစ ဝိပႆနာတရားကို ဆက္လက္ အားထုတ္ၿပီး ဉာဏ္အဆင့္ဆင့္ တက္ကာ ေနာက္ထပ္ မဂ္စိတ္တစ္ခု ေပၚၿပီး၊ ေနာက္က ဖိုလ္စိတ္ ၂-ႀကိမ္ ၃-ႀကိမ္ ျဖစ္၏။

ထိုအခါ စိတ္ကို သကဒါဂါမိမဂ္စိတ္၊ သကဒါဂါမိဖိုလ္စိတ္ဟု ေခၚၿပီး၊ ထိုပုဂၢိဳလ္ကို သကဒါဂမ္ပုဂၢိဳလ္ဟု ေခၚ၏။

သကဒါဂါမိမဂ္က ေနာက္ထပ္ ကိေလသာမ်ားကို အထူး မပယ္ေသာ္လည္း က်န္ ကိေလသာမ်ားကို ပါးေအာင္ နည္းေအာင္ လုပ္၏။ ပဋိသေႏၶအားျဖင့္ လူ႔ျပည္သို႔ တစ္ႀကိမ္သာ ျပန္လာေတာ့၏။

သကဒါဂါမိမဂ္စိတ္ = ပဋိသေႏၶအားျဖင့္ ဤလူ႔ျပည္သို႔ တစ္ႀကိမ္လာတတ္ေသာ ပုဂၢိဳလ္၏ မဂ္ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ စိတ္။
သကဒါဂါမိဖိုလ္စိတ္ = ပဋိသေႏၶအားျဖင့္ ဤလူ႔ျပည္သို႔ တစ္ႀကိမ္လာတတ္ေသာ ပုဂၢိဳလ္တြင္ျဖစ္ေသာ မဂ္၏ အက်ိဳးျဖစ္ေသာ စိတ္။

+++++

သကဒါဂမ္ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္ၿပီး ဝိပႆနာတရားကို ဆက္လက္ အားထုတ္၍ ေအာင္ျမင္လွ်င္ တတိယမဂ္စိတ္၊ ေနာက္က တတိယ ဖိုလ္စိတ္ ၂-ႀကိမ္ ၃-ႀကိမ္ ျဖစ္ေပၚ၏။ တတိယမဂ္စိတ္ကို အနာဂါမိမဂ္စိတ္၊ တတိယဖိုလ္စိတ္ကို အနာဂါမိဖိုလ္စိတ္ဟု ေခၚ၏။ ထုိပုဂၢိဳလ္ကို အနာဂါမ္ပုဂၢိဳလ္ဟု ေခၚ၏။

အနာဂါမိမဂ္ရေသာအခါ ကာမဂုဏ္ အာ႐ုံအမ်ိဳးမ်ိဳး ‘ကာမရာဂ’ႏွင့္ ‘ဗ်ာပါဒ’ (ေဒါသ)တို႔ကို အႂကြင္းမဲ့ ပယ္၏။ ‘ေဒါသ’ဟု ဆိုရာ၌ အဘိဓမၼာတြင္ ေၾကာက္ျခင္းကိုလည္း ဆုတ္နစ္ေသာ ေဒါသအျဖစ္ ယူရ၏။

အနာဂါမ္ပုဂၢိဳလ္၌ ေၾကာက္လန္႔ျခင္း၊ စိတ္ဆိုးျခင္းတို႔ မရွိေတာ့ေပ။

အနာဂါမိမဂ္စိတ္ = ပဋိသေႏၶအားျဖင့္ ဤကာမဘံုသို႔ မလာတတ္ေသာ ပုဂၢိဳလ္၏ မဂ္ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ စိတ္။
အနာဂါမိဖိုလ္စိတ္ = ပဋိသေႏၶအားျဖင့္ ဤကာမဘံုသို႔ မလာတတ္ေသာ ပုဂၢိဳလ္တြင္ ျဖစ္ေသာ မဂ္၏ အက်ိဳးျဖစ္ေသာ စိတ္။

+++++

အနာဂါမ္ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္ၿပီး ဝိပႆနာတရားကို ဆက္လက္ အားထုတ္၍ ေအာင္ျမင္ျပန္ေသာ္ စတုတၳမဂ္စိတ္=အရဟတၱမဂ္စိတ္၊ ေနာက္က စတုတၳဖိုလ္စိတ္=အရဟတၱဖိုလ္စိတ္ ၂-ႀကိမ္ ၃-ႀကိမ္ ျဖစ္ေပၚ၏။ ထိုပုဂၢိဳလ္ကို ရဟႏၲာဟု ေခၚ၏။

ရဟႏၲာျဖစ္ေသာအခါ က်န္ကိေလသာအားလံုး ပယ္၏။ ပူေဇာ္အထူးကို ခံယူထိုက္၏။

အရဟတၱမဂ္စိတ္ = ပူေဇာ္အထူးကို ခံထိုက္ေသာ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္၏ အျဖစ္၏ အေၾကာင္းျဖစ္ေသာ မဂ္ႏွင့္ ယွဥ္ေသာ စိတ္။
အရဟတၱဖိုလ္စိတ္ = ပူေဇာ္အထူးကို ခံထိုက္ေသာ ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္၏ အျဖစ္ဟူေသာ အက်ိဳးျဖစ္ေသာ စိတ္။

ဤကဲ့သို႔ အဆင့္ ၄-ဆင့္၊ မဂ္အခိုက္ တစ္ေယာက္၊ ဖိုလ္အခိုက္၌ တစ္ေယာက္၊ အရိယာပုဂၢိဳလ္ ၈-ေယာက္ ျဖစ္၏။

+++++

ေလာကီစိတ္ ၈၁-ပါး ႏွင့္ ေလာကုတၱရာစိတ္ အက်ဥ္း ၈-ပါး ေပါင္းေသာ္ စိတ္အက်ဥ္း ၈၉-ပါး ရ၏။

+++++

ေလာကုတၱရာစိတ္ အက်ယ္ ၄၀

႐ူပါဝစရစ်ာန္ ၅-ပါးတြင္ စ်ာန္အဂၤါေပၚမူတည္၍ စ်ာန္ ၅-ပါး ကြဲျပားသကဲ့သို႔ စ်ာန္အဂၤါ ေစတသိက္ ၅-ပါးႏွင့္ ယွဥ္၍ ျဖစ္ေပၚေသာ မဂ္စိတ္ကို ပထမစ်ာန္မဂ္စိတ္ဟု ေခၚ၏။ စ်ာန္အဂၤါ ေစတသိက္ ၄-ပါးႏွင့္ ယွဥ္၍ ျဖစ္ေပၚေသာ မဂ္စိတ္ကို ဒုတိယစ်ာန္မဂ္စိတ္၊ စ်ာန္အဂၤါ ေစတသိက္ ၃-ပါးႏွင့္ ယွဥ္၍ ျဖစ္ေပၚေသာ မဂ္စိတ္ကို တတိယစ်ာန္မဂ္စိတ္ စသည္ ေခၚ၏။

စ်ာန္စိတ္သည္ မဂ္စိတ္ မဟုတ္သကဲ့သို႔၊ မဂ္စိတ္သည္လည္း စ်ာန္စိတ္ မဟုတ္ေပ။
စ်ာန္သည္ စ်ာန္၊ မဂ္သည္ မဂ္ျဖစ္၏။

စ်ာန္ကဲ့သို႔ ယွဥ္၍ ျဖစ္ေသာ အဂၤါေပၚ မူတည္၍ ၅-မ်ိဳးကြဲျပားရာ ေလာကုတၱရာစိတ္ အက်ဥ္း ၈-ပါးျဖင့္ ေျမႇာက္ပြားေသာ္ ေလာကုတၱရာစိတ္ အက်ယ္ ၄၀ ျဖစ္၏။
ပထမစ်ာန္ ေသာတာပတၱိမဂ္စိတ္၊ ပထမစ်ာန္ ေသာတာပတၱိဖိုလ္စိတ္၊ …….၊ ပၪၥမစ်ာန္ အရဟတၱဖိုလ္စိတ္ စသည္တို႔တည္း။

ေလာကီစိတ္ ၈၁-ပါးႏွင့္ ေလာကုတၱရာစိတ္ အက်ယ္ ၄၀ ေပါင္းေသာ္ စိတ္အက်ယ္ ၁၂၁-ပါး ျဖစ္၏။

+++++

၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၂ ရက္ စေနေန႔ တြင္ ေလာကခ်မ္းသာဘုရားေက်ာင္း၌ ညေန ၄း၀၀-၅း၀၀ နာရီ ၈-ပတ္ေျမာက္ အဘိဓမၼာသင္တန္း ၿပီးေသာအခါ ေလာကခ်မ္းသာ စေနေန႔ ညေန တရားပြဲကို အရွင္ဝဏၰိတက ၂၀၀၉ ခု ႏိုဝင္ဘာလ ၁၄ ရက္ စေနေန႔ တရားအဆက္ျဖစ္ေသာ “အိမ္တြင္းမဂၢင္ လူက်င့္စဥ္”တရားေတာ္ကို ေဟာၾကား၏။

‘သရဏဂံု၊ စိတ္ဝယ္ထံု၊ လံုျခံဳေအးျမသည္’
‘ငါးပါးသီလ၊ ေစာင့္ထိန္းက၊ ဘဝခႏၶာလံုျခံဳသည္’ ဟူေသာ သရဏဂံုႏွင့္ သီလအေၾကာင္းမ်ားကို ဝတၳဳ သာဓကမ်ား ထုတ္ေဆာင္၍ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ေဟာၾကားသြား၏။

တရား မေဟာၾကားမီ ဘုရားရွိခိုးျခင္း၊ သီလေဆာက္တည္ျခင္း၊ ေမတၱာဘာဝနာ ပြားမ်ားျခင္းတို႔ကို ျပဳလုပ္ၾက၍ တရားေဟာၿပီးေသာအခါ ၁၀-မိနစ္ခန္႔ တရား႐ႈမွတ္ၾကကာ ေကာင္းမႈ ကုသိုလ္ အစုစုတို႔ကို သတၱဝါ အားလံုးတို႔အား အမွ်ေပးေဝၾကေလသည္။

သာဓု … သာဓု … သာဓု။