“သီတင္းကၽြတ္လ”သည္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ သူေတာ္စင္တို႔အတြက္ အထြတ္အျမတ္ျပဳအပ္ေသာ ‘လ’ ျဖစ္သည္။

ဝါဆိုလမွ စ၍ ဝါတြင္းသံုးလတိုင္တိုင္ သီတင္းသီလေဆာက္တည္က်င့္သံုးခဲ့ၾကရာမွ ကၽြတ္လြတ္ၿပီဟူေသာ အထိမ္းအမွတ္ျဖင့္ “သီတင္းကၽြတ္လ”ဟု ေခၚတြင္ခဲ့ၾကဟန္ တူေပ၏။

ထို႔ျပင္ ဗုဒၶသားေတာ္ ရွင္ရဟန္းတို႔အေနျဖင့္ ဝါတြင္းသံုးလ ေဒသစာရီ ႂကြခ်ီမႈ မရွိဘဲ တမိုးခို တဝါဆို သီတင္းသံုးခဲ့ရာမွ ကၽြတ္လြတ္ေသာ ‘လ’ျဖစ္၍လည္း “သီတင္းကၽြတ္လ”ဟု ေခၚတြင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။

ဗုဒၶဘာသာဝင္ သူေတာ္စင္တို႔အေနျဖင့္ တျခားေသာလမ်ား၌ ဥပုသ္သီလ မေစာင့္သံုးႏိုင္ေစကာမူ ဝါတြင္းသံုးလ၌ကား လဆန္း-လဆုတ္ ရွစ္ရက္၊ လျပည့္-လကြယ္ေန႔မ်ားတြင္ ႀကိဳးစား၍ ဥပုသ္ေစာင့္သံုးၾကသည္က မ်ားေပသည္။

ျမန္မာ့ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြင္ သာမန္ ေန႔ရက္မ်ား၌ ျဖစ္သလို ခ်က္ျပဳတ္စားၾက ေရာင့္ရဲတင္းတိမ္ၾကေသာ္လည္း ဥပုသ္ေန႔မ်ိဳးတြင္ကား ဘုရားရွင္ႏွင့္ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ားအား ဦးဦးဖ်ားဖ်ား ဆြမ္းကပ္လႉၾကရမည္ျဖစ္၍ ပံ့သကူ အမဲသား ငါး ဟင္းလ်ာမ်ားကို ဆီ႐ႊဲ႐ႊဲႏွင့္ ခ်က္ျပဳတ္လာေလ့ရွိၾကသည္။ မန္က်ည္းသီးစိမ္းကို ညက္ညက္ေထာင္း၍ လယ္ပုစြန္လံုးႏိုင္ႏိုင္ႏွင့္၊ တခါတရံ ငါးခူႏွင့္ ႏွပ္၍လည္းေကာင္း၊ ပဲႀကီးႏွပ္ဆီျပန္ခ်က္ႏွင့္လည္းေကာင္း ဥပုသ္ထမင္းစားရသည္မွာ အရသာရွိလွပါဘိသည္။

ေက်း႐ြာမွ လံုမငယ္ အပ်ိဳေခ်ာတသိုက္တို႔ကလည္း ေက်ာင္းသို႔ လာလာသမွ် ဥပုသ္ေစာင့္သူေရာ ဥပုသ္မေစာင့္သူမ်ားကိုပါ လဖက္ ေဆးလိပ္ ကမ္းျခင္း၊ ခ်ိဳခ်ဥ္ မုန္႔ပဲသေရစာ ေဝငွျခင္း စသည္ျဖင့္ ပကာသန မပါဘဲ တႏိုင္ဒါန ျပဳလုပ္ေလ့ရွိၾကရာ ႐ြာဦးေက်ာင္း၌ စည္ကားသိုက္ၿမိဳက္လ်က္ ရွိသည္။

ဤလိုပြဲမ်ိဳးတြင္ အကိုကာလသားတို႔ကလည္း လက္လြတ္မခံဘဲ လံုမငယ္အရွက္အိုးတို႔ကို က်ိပ္ပိုး,ပိုးရန္ ေရာက္ရွိေနတတ္ၾကေပသည္။

ဤကဲ့သို႔လွ်င္ ဝါတြင္းသံုးလ၌ လူႀကီးလူငယ္အားလံုး ေက်ာင္းကန္ဘုရားသြားျခင္း၊ ဥပုသ္သီလေဆာက္တည္ျခင္းျဖင့္ ဘဝေပ်ာ္႐ႊင္မႈ၊ စိတ္ႏွလံုး ေအးခ်မ္းသာယာမႈကို ရရွိၾကေလသည္။

သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေန႔သို႔ ေရာက္ၿပီဆိုလွ်င္ကား “သီတင္းကၽြတ္မီးထြန္းပြဲေတာ္”ကို ၿခိမ့္ၿခိမ့္သဲသဲ ႏႊဲေပ်ာ္ၾကေလသည္။

ညေနရီ ေနဝင္ၿဖိဳးဖ်အခ်ိန္တြင္ ပန္းစည္းမ်ား၊ ဖေယာင္းတိုင္ႏွင့္ ဆီမီးခြက္မ်ားကို ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူကေလးမ်ား၊ လံုမငယ္မ်ားက ကိုင္ေဆာင္၍ ေရွ႕မွ စီတန္း ထြက္လာသည္။
အပ်ိဳေခါင္းလုပ္သူ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ေခါင္းေဆာင္ အပ်ိဳႀကီးမမတဦးက အားလံုး စီစဥ္ ၫႊန္ၾကားေပးသည္။

ထိုေနာက္ အိုးစည္ဝိုင္းအက၊ ဒိုးပတ္ဝိုင္းအကႏွင့္ ပတ္ေျခာက္ဝိုင္းအကတို႔က ေနာက္မွ တီးမႈတ္ ကခုန္ လိုက္ပါလာၾကသည္။
ပတ္ေျခာက္ဝိုင္းအကမွာ မင္းသားတလက္၊ မင္းသမီးတလက္၊ ႏွဲမႈတ္သူတေယာက္၊ လင္းကြင္းတီးသူတေယာက္၊ ဒိုးပတ္တီးသူႏွင့္ ေမာင္းဆိုင္းတီးသူႏွစ္ေယာက္၊ ဝါးလက္ခုပ္တီးသူ ႏွစ္ေယာက္၊ အားလံုး ရွစ္ေယာက္ ပါဝင္သည္။
ဤတီးမႈတ္ကခုန္သူမ်ားကို ကာလသားေခါင္းလုပ္သူက ဦးေဆာင္ စီမံေပးသည္။

႐ြာဦးေက်ာင္းတြင္ သံုးပတ္မွ် စီတန္းလွည့္လည္ ကခုန္ၿပီးေနာက္ ပန္းဆီမီးမ်ားကို ေက်ာင္းတိုက္တြင္းရွိ ေစတီေတာ္တြင္ ၫႇိထြန္း ပူေဇာ္လိုက္ၾကသည္။
လူငယ္ ကာလသားတသိုက္က ေဗ်ာက္အိုးေဖာက္ျခင္း၊ မီး႐ႉးမီးပန္းမ်ားလႊတ္ျခင္းႏွင့္အတူ သူတို႔ ႀကိဳတင္ျပဳလုပ္လာသည့္ ဆင္႐ုပ္ ျမင္း႐ုပ္ ဘိုးသူေတာ္႐ုပ္သဏၭာန္ မီးပံုးပ်ံမ်ားကို ေကာင္းကင္သို႔ အၿပိဳင္အဆိုင္ လႊတ္တင္လိုက္ၾကေလသည္။

ထိုေနာက္ လူႀကီးလူငယ္အားလံုး ေက်ာင္းဘုန္းေတာ္ႀကီးထံ ငါးပါးသီလခံယူ၍ “အဘိဓမၼာအခါေတာ္ေန႔”ကို ဆက္လက္ က်င္းပၾကေလသည္။
သြက္လက္၍ ထက္ျမက္ခ်က္ခ်ာေသာ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားကေလးမ်ားႏွင့္ အပ်ိဳ႐ြယ္ လက္ေ႐ြးစင္ကေလးမေလးမ်ားက အဘိဓမၼာခုနစ္က်မ္းအက်ဥ္းခ်ဳပ္ကို ၿပိဳင္တူ ႐ြတ္ဖတ္ ပူေဇာ္ၾကေလသည္။
က်န္လူမ်ားက ႐ိုေသစြာ နာယူၾက၍ သာဓုေခၚဆိုၾကသည္။

ဤ “အဘိဓမၼာအခါေတာ္ေန႔” က်င္းပရျခင္းသည္လည္း သီတင္းကၽြတ္လ၏ ထူးျခားေသာ ဘာသာယဥ္ေက်းမႈပြဲေတာ္တရပ္ပင္ ျဖစ္ေလသည္။
ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈပြဲေတာ္မ်ား က်င္းပေနျခင္းမွာ အဓိပၸာယ္မဲ့ မဟုတ္ေခ်။
ဘာသာေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈမွ ဆက္ႏြယ္လာေသာ ပြဲေတာ္ အစဥ္အလာမ်ား ျဖစ္သည္။

ဗုဒၶျမတ္စြာသည္ သက္ေတာ္ထင္ရွားရွိစဥ္က ဝါတြင္းသံုးလမွ် တာဝတႎသာသို႔ ႂကြ၍ ‘မယ္ေတာ္မိနတ္’ကို အဘိဓမၼာ ႏို႔ဖိုးဆပ္ေဒသနာ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည္။
သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေန႔တြင္ အဘိဓမၼာခုနစ္က်မ္းေဟာၿပီး၍ မယ္ေတာ္မိနတ္လည္း တရားထူးရကာ ေသာတာပန္ အရိယာအျဖစ္သို႔ ဆိုက္ေရာက္ခဲ့ေလသည္။
ဤသို႔လွ်င္ ဗုဒၶျမတ္စြာသည္ ဓမၼေရစင္တိုက္ေကၽြး၍ မယ္ေတာ္ေက်းဇူးကို ဆပ္ၿပီးေနာက္ ေနဝင္ၿဖိဳးဖ် အေမွာင္ပ်ိဳးစအခ်ိန္တြင္ တာဝတႎသာနတ္ျပည္မွ သကၤႆၿမိဳ႕သို႔ ျပန္လည္ ႂကြေရာက္ေတာ္မူခဲ့သည္။

နတ္ျဗဟၼာတို႔ ဖန္ဆင္းသည့္ ေ႐ႊေစာင္းတန္း၊ ေငြေစာင္းတန္း၊ ပတၱျမားေစာင္းတန္း သံုးသြယ္အနက္ ဝဲယာတြင္ နတ္ျဗဟၼာတို႔ ျခံရံလ်က္ အလယ္ပတၱျမားေစာင္းတန္းမွ ေန၍ ဗုဒၶျမတ္စြာ ျပန္လည္ ဆင္းသက္ေတာ္မူခဲ့ပါသည္။

သကၤႆၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သားတို႔သည္လည္း ျမတ္ဗုဒၶ၏ ေရာင္ျခည္ေတာ္ေျခာက္သြယ္၊ နတ္ျဗဟၼာတို႔၏ တန္းဆာအေရာင္တို႔ျဖင့္ ထြန္းေျပာင္ဝင္းဝ အသေရစံုခသည့္ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားကို ဖူးမဝ ႐ႈမဆံုး ပီတိလံုးလိႈက္ဖိုႂကြလ်က္ ေျမျပင္မွ မီးတုတ္ မီးပန္းတို႔ျဖင့္ ေဝွ႕ရမ္းပူေဇာ္ၾကကာ အားပါးတရ ႀကိဳဆိုခဲ့ၾကေလသည္။
ဤသာဓကကို ထံုးမူ၍ “သီတင္းကၽြတ္မီးထြန္းပြဲ”ကို အစဥ္ပင္ ဆင္ႏႊဲလာခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္ေပသည္။

ဤ ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ မိဘေက်းဇူး တန္ဖိုးထား၍ ေက်ပြန္ေအာင္ ဆပ္ေတာ္မူခဲ့ပံု၊ အဘိဓမၼာ ႏို႔ဖိုးဆပ္ေဒသနာ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ပံုကို ထံုးသာဓကမူ၍ သီတင္းကၽြတ္အခါသမယတြင္ ရဟန္းသံဃာမ်ား၊ မိဘဘိုးဘြားမ်ားႏွင့္ ဆရာသမားတို႔အား ပူေဇာ္ကန္ေတာ့ပြဲကို ျမန္မာတိုင္းရင္းသားတို႔ ဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကေလသည္။

သီတင္းကၽြတ္ခ်ိန္တြင္ တရပ္တေက်း နယ္အေဝးသို႔ သြားေရာက္ အမႈထမ္းေနရသူမ်ားပင္ မိဘရပ္ထံ ခြင့္ႏွင့္ျပန္လာကာ အိမ္သူသက္ထား သမီးသားစံုစြာျဖင့္ မိဘဘိုးဘြားတို႔ကို ပူေဇာ္ ကန္ေတာ့ၾကၿမဲျဖစ္သည္။

ႏိုင္ငံရပ္ျခား တိုင္းတပါးသို႔ အေၾကာင္းေၾကာင္းတို႔ေၾကာင့္ ေရာက္ရွိေနၾကရသူတို႔သည္ ဤကဲ့သို႔ေသာ သီတင္းကၽြတ္ပြဲေတာ္ အခ်ိန္အခါမ်ိဳးတြင္ အမိျမန္မာျပည္ကို တမ္းတ မွန္းဆ လြမ္းၾကရစၿမဲပင္ ျဖစ္ပါသည္။

ျမန္မာစာေပပညာရွင္ ဆရာႀကီးဦးဝန္ (မင္းသုဝဏ္)သည္ ပညာေတာ္သင္ဘဝျဖင့္ ျပင္သစ္ျပည္သို႔ ေရာက္ခိုက္တြင္ –

“သူတကာ ကန္ေတာ့ပြဲေတြႏွင့္
ညီအကို ေမာင္ႏွံတြဲပါလို႔
႐ြာထဲမွာ လူေရာက္ျပခ်ိန္မို႔
စာဆိုမွာ လာလိုလွေသာ္လည္း
မွန္းဆ႐ုံသာ”ဟု ဝါကၽြတ္ခ်ိန္ အမိျမန္မာျပည္သို႔ ျပန္လာလိုပါလ်က္ မျပန္ႏိုင္ေသး၍ မွန္းဆ လြမ္းတခဲ့ရပံုကို ေဖာ္က်ဴးခဲ့ဖူးပါသည္။

ႏို႔ခ်ိဳဖိုးအတြက္ တဝါတခ်ိ ရွာစုၿပီးလွ်င္ ျပန္လာႏိုင္မည္ျဖစ္၍ သားစာဆိုလူညိဳလွကို လြမ္းစရာ ခန္းသာဝဆီက ဆီးႀကိဳဖို႔ အမိျမန္မာျပည္သို႔ ဝါကၽြတ္ကန္ေတာ့ပန္း ဆင္ျမန္း ဖြဲ႕သီခဲ့ပါသည္။

ယေန႔ တိုင္းတပါးသို႔ ေရာက္ရွိေနၾကေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံသူ ႏိုင္ငံသားတို႔သည္လည္း ေရာက္ရာေဒသတြင္ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ အစဥ္အလာမ်ားကို ထိန္းသိမ္းလ်က္ ဘာသာေရး ဓေလ့ထံုးမ်ားကို လိုက္နာ က်င့္သံုးကာ ႏို႔ခ်ိဳဖိုးအတြက္ အမိျမန္မာျပည္သို႔ ဝါကၽြတ္ကန္ေတာ့ပန္း ဆင္ျမန္းႏိုင္ရန္ ရည္သန္ႀကိဳးစား အေလးထားလ်က္ရွိေၾကာင္း ဆရာမင္းသုဝဏ္၏ ကဗ်ာပိုဒ္ကေလးျဖင့္ နိဂံုးခ်ဳပ္လိုက္ရေပသည္။

မိျမန္မာ
ေနရပ္ကို ငါခြာလို႔
တရပ္႐ြာ တေျမျခားမွာလ
ဖဝါးယာဥ္သာျပဳပါလို႔
ရွာစုသည္ ႏို႔ခ်ိဳဖိုးပါပဲ
သည္တဝါ သည္တမိုးကိုေတာ့
ႀကိဳးစားကာ စာဆိုခဲ့လွ်င္ျဖင့္
သံုးမကုန္ ကန္ေတာ့ပြဲရယ္ႏွင့္
႐ြာထဲမွာ လူေရာင္ျပႏိုင္လိမ့္
သားစာဆို လူညိဳလွကိုလ
လြမ္းစရာ ခန္းသာဝဆီက
အျပန္ကို စရန္ႏွင့္တေပေတာ့
ေဝးက ပန္ေတာင္း။

(၁၉၉၂ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလထုတ္ ေလာကခ်မ္းသာစာေစာင္ အတြဲ-၂ အမွတ္-၃တြင္ ဆရာေတာ္ အရွင္မေဟာသဓပ႑ိတ ေရးသားခဲ့ေသာ ေဆာင္းပါး ျဖစ္ပါသည္။)

(ဆရာေတာ္ အရွင္မေဟာသဓပ႑ိတသည္ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ဧၿပီလတြင္ ေလျဖတ္ေရာဂါ ခံစားခဲ့ရၿပီး၊ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၁၀ ရက္ေန႔က ျမန္မာျပည္သို႔ ျပန္လည္ ႂကြေရာက္သြားခဲ့ကာ စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕ ေဝဇယႏၲာေက်ာင္း၌ အနားယူ သီတင္းသံုးမည့္အေၾကာင္း သိရ၏။)

+++++

အမိျမန္မာျပည္အဖို႔

ဝါကၽြတ္ကန္ေတာ့ပန္း

(ျပင္သစ္မွာ ေရး)

မလာျဖစ္ႏိုင္ဘု

ဝါေခတ္ တခါကုန္ေတာ့

မီးေရာင္စံု ကၽြတ္သီတင္းကိုလ

ရင္တြင္းက ပူဆာဆာ။

သူတကာ ကန္ေတာ့ပြဲေတြႏွင့္

ညီအစ္ကို ေမာင္ႏွံတြဲပါလို႔

႐ြာထဲမွာ လူေရာင္ျပခ်ိန္မို႔

ေနညိဳမွာ ေမအို တရွာလိမ့္

စာဆို လာလိုလွေသာ္လည္း

မွန္းဆ႐ုံသာ။

နတ္ညီေနာင္ စားဖိုၾကားဆီက

မြန္းစာဆို ဘယ္ကိုသြားတယ္လို႔

ေလွကားကို သူတို႔ေမးျပန္ေတာ့

ဆိုေတးသံ မၾကားတာျဖင့္

တဝါ ႏွစ္ဝါသို႔ လ်ားေပါ့လို႔

ေလွကားက အေျဖလာ

စာဆိုေမာင့္ ငယ္ေပါင္း။

မိျမန္မာ

ေနရပ္ကို ငါခြာလို႔

တရပ္႐ြာ တေျမျခားမွာလ

ဖဝါးယာဥ္သာျပဳပါလို႔

ရွာစုသည္ ႏို႔ခ်ိဳဖိုးပါပဲ

သည္တခါ သည္တမိုးကိုေတာ့

ႀကိဳးစားကာ စာဆိုခဲလွ်င္ျဖင့္

သံုးမကုန္ ကန္ေတာ့ပြဲရယ္ႏွင့္

႐ြာထဲမွာ လူေရာင္ျပႏိုင္လိမ့္

သားစာဆို လူညိဳလွကိုလ

လြမ္းရာ ခန္းသာဝဆီက

အျပန္ကို စရန္ႏွင့္ တ,ေပေတာ့

ေဝးက ပန္ေတာင္း။

မင္းသုဝဏ္

(၁၉၃၈)