အေမရိကန္ ျမန္မာ ဗုဒၶဘာသာအသင္း၏ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ (၂၅)ႀကိမ္ေျမာက္ ထမနဲပြဲေတာ္ကို မတ္လ ၅-ရက္ ၆-ရက္တို႔တြင္ ေလာကခ်မ္းသာဘုရားေက်ာင္း၌ က်င္းပခဲ့၏။

အေမရိကန္ ျမန္မာ ဗုဒၶဘာသာအသင္း၏ ေဝယ်ာဝစၥအဖြဲ႕ကို ဦးေဆာင္သူ ေဒၚေလာ္ရင္းခ်င္းႏွင့္ အဖြဲ႕က မတ္လ ၄ ရက္ ေသာၾကာေန႔ ညေန အလုပ္ၿပီးခ်ိန္မွ စ၍ ေလာကခ်မ္းသာဘုန္းႀကီးေက်ာင္းသို႔ သြားေရာက္ကာ ထမနဲထိုးရန္အတြက္ ေကာက္ညႇင္းဆန္မ်ား ေရစိမ္ျခင္း၊ အုန္းသီးမ်ား ခြဲ၍ လွီးျခင္း၊ ဂ်င္းမ်ား လွီးျခင္း စေသာ ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္စရာရွိသည္မ်ားကို ျပဳလုပ္ ေဆာင္႐ြက္ထားၾက၏။

ဖီလာဒဲလ္ဖီးယားမွ ကိုေဇာ္ဦး၊ ကိုေနလင္း၊ ကိုထြန္းထြန္းဝင္းတို႔လည္း ေသာၾကာေန႔ညမွာပင္ ေရာက္ရွိလာၾကၿပီး ဝိုင္းဝန္း ကူညီ ေဆာင္႐ြက္ေပးၾက၏။

ထမနဲပြဲအလႉရွင္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ ေဒၚျပံဳးျပံဳးရည္ႏွင့္ မိတ္ေဆြအခ်ိဳ႕လည္း ေသာၾကာေန႔ အလုပ္အၿပီး လာေရာက္ ကူညီၾကေသး၏။

ထိုကဲ့သို႔ ေသာၾကာေန႔ညကတည္းက ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္ထားသျဖင့္ မတ္လ ၅ ရက္ စေနေန႔တြင္ ေန႔လယ္ ၁၂ နာရီခြဲေလာက္မွ စ၍ ထမနဲထိုးပြဲ ဆင္ႏႊဲႏိုင္ၾက၏။

ေအဘီဘီေအအသင္း၏ အတြင္းေရးမႉး ဦးေစာဝင္းက လုပ္အားေပးမည့္သူမ်ားအတြက္ ေန႔လယ္စာအျဖစ္ လႉဒါန္းေသာ ဆိတ္သားႏွင့္ပဲဟင္း၊ ဝက္ေခါင္းသုပ္တို႔မွာ အစပ္အဟပ္တည့္လွၿပီး ထမနဲထိုးရန္ အားအင္တိုးေစ၏။

ေဒါက္တာခ်ိဳၫြန္႔ေဝ၊ ေဒါက္တာဦးသိန္းၾကည္၊ ေဒါက္တာသန္းသန္းေဌးတို႔၏ ဒိန္ခ်ဥ္ေမႊးကလည္း လုပ္အားေပးမ်ားကို အေမာေျပေစ၏။

ထမနဲထိုးပြဲသို႔ အလႉရွင္ ျမန္မာဇာတိႏြယ္ ကုလသမဂၢဝန္ထမ္းမ်ား၊ ျမန္မာလူမႈေရးအဖြဲ႕(နယူးေယာက္)သူ အဖြဲ႕သားမ်ား၊ ျမန္မာဆရာဝန္မ်ား၊ ႏွစ္စဥ္ လာေရာက္ ထမနဲထိုးေလ့ရွိသူမ်ား လာေရာက္ ပါဝင္ဆင္ႏႊဲၾကရာ စုေပါင္းေဆာင္႐ြက္ရေသာ၊ ႐ုိးရာ ယဥ္ေက်းမႈ အႏွစ္သာရရွိေသာ ေပ်ာ္႐ႊင္ဖြယ္ ပြဲကေလးတစ္ခု ျဖစ္ေလသည္။

+++++

မတ္လ ၆ ရက္ တနဂၤေႏြေန႔တြင္ ျမတ္စြာဘုရားအား ထမနဲဆြမ္း၊ ပန္း၊ ေရခ်မ္း၊ ဆီမီး၊ ဆြမ္းတို႔ျဖင့္ ကပ္လႉ ပူေဇာ္ၾကၿပီး၊ သံဃာေတာ္မ်ားအား ေန႔ဆြမ္း ဆက္ကပ္ လႉဒါန္းၾက၏။

ႂကြေရာက္လာၾကေသာ ပရိသတ္မ်ားအားလည္း အာပူလွ်ာပူ၊ ထမနဲ၊ ျမန္မာလက္ဖက္ရည္တို႔ျဖင့္ ေကၽြးေမြး ဧည့္ခံၾကသည္။

မြန္းလြဲ ၁ နာရီတြင္ ေလာကခ်မ္းသာဆရာေတာ္က အႏုေမာဒနာတရား ေဟာၾကား ခ်ီးျမႇင့္ၿပီး၊ ဘုန္းႀကီး ဦးအဘယာလကၤာရက ေရစက္ခ်အစီအစဥ္ကို ေဆာင္႐ြက္ေပးကာ ေကာင္းမႈ ကုသိုလ္ အစုစုတို႔ကို အမွ်ေပးေဝၾက၏။

သာဓု … သာဓု … သာဓု။

+++++

ထမင္းႏွဲ ….. ထမနဲ ….. ယာဂု ….. ႏွမ္းမနဲ

ထမင္းႏွဲသည္ ေကာက္ညႇင္းႏွင့္ စီမံ ျပဳလုပ္ေသာ ျမန္မာတို႔၏ ခ်ိဳဆိမ့္ေမႊးသည့္ စားစရာတစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။

ေကာက္ညႇင္းထမင္းကို ထပ္ျပန္တလဲလဲ ေကာ္မ်ား၊ ပတ္စာမ်ား ႏွဲဘိအလား ႏွဲရေသာေၾကာင့္ ‘ထမင္းႏွဲ’ဟု ေခၚသည္။
ယင္းကို အရပ္ေဒသလိုက္၍ ‘ယာဂု’ဟုလည္း ေခၚသည္။
‘ယာဂု’မွာ ပါဠိစကားျဖစ္၍ ျမန္မာလို ‘ဆန္ျပဳတ္’ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။
ေကာက္ညႇင္း၊ အုန္းသီး၊ ေျမပဲ၊ ဂ်င္း၊ ႏွမ္းဆီႏွင့္ ႏွမ္းႏိုင္ႏိုင္ ထည့္ရေသာေၾကာင့္ ‘ႏွမ္းမနဲ’ဟုလည္း ေခၚၾကသည္။

ေကာက္ဦးေပၚခ်ိန္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပား ေက်းလက္ေတာ႐ြာမ်ားအထိ ထမင္းႏွဲထိုးပြဲမ်ား ဆင္ယင္ က်င္းပၾကသည္။
ဆယ့္ႏွစ္ရာသီပြဲေတာ္မ်ားအနက္ တစ္ပြဲ အပါအဝင္ျဖစ္ေသာ ယင္းပြဲေတာ္ကို တပို႔တြဲလဆန္းမွ စ၍ လျပည့္ေန႔အထိေသာ ကာလအတြင္း၌ ေရွးမင္းအဆက္ဆက္မွ ဆင္းသက္၍ အၿမိဳ႕ၿမိဳ႕အ႐ြာ႐ြာတြင္ ၿခိမ့္ၿခိမ့္သဲမွ် က်င္းပၾကသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ –
“တပို႔တြဲလ၊ ကံုသို႔က်၊ မာဃ ထြန္းစၿမဲ၊
ေပါက္လဲပြင့္တံု၊ ဆူးပန္းငံု၊ မီးပံု ယာဂုပြဲ”ဟု စပ္ဆိုၾကသည္။

ထည့္ေသာပစၥည္းမ်ား အခ်ိန္အဆ မွန္၍ အထိုးႏိုင္က ထမင္းႏွဲသည္ အလြန္စားေကာင္း႐ုံမက ရက္ရွည္လည္း အထားခံေသာ အစာျဖစ္သည္။

ထမင္းႏွဲထိုးသည့္အခါ ထည့္သည့္ အခ်ိန္အဆမ်ားကို ေအာက္ပါ ေတးထပ္မ်ိဳးျဖင့္ စပ္ဆိုထားခဲ့ၾကသည္။

“ကုံရာသီ မာသ
သဘာဝ ႐ႊင္စြာ
ထာဝရ စဥ္လာ
မ်ားသူ,ငါ ၿခိမ့္သဲ
ညာဇမၺဳ သာဓုေခၚေအာင္
ယာဂုေတာ္ ႀကိဳေဆာင္သည့္ ပြဲ။

စားေတာ္ရ ဆန္ေပါက္ဝါ
ေလးျပည္သာ ထည့္ၿမဲ
ခ်ိန္ပိႆာ လွ်ံၾကည္႐ႊဲေအာင္လို႔
ႏွမ္းဆီလဲ ထည့္ျပန္။

ေျမပဲဆန္ အ႒သုညငယ္ႏွင့္
ဒြတၱႎသတိလ ဗီဇံ
အုန္းသီးစိပ္ က်ပ္ဝီသံငယ္
ေလာနတံ ခ်ိန္သတ္ႏွင့္
ဂ်င္းႏုဖတ္ သိဂႌမွ်င္ေ႐ႊ သံုးက်ပ္မေသြ
နည္းစဥ္ဆက္ သမုေဆြငယ္
ဥပေဒ ေမာ္ကြန္းပေလး။

အထက္ပါ ေတးထပ္အရ ထမင္းႏွဲထိုးလိုမူ –
ေကာက္ညႇင္းဆန္ ေလးျပည္ကို ေရစင္ေအာင္ ေဆး၍ ဆီတစ္ပိႆာကို ဒယ္တြင္ ထည့္ကာ ဂ်င္းသံုးက်ပ္သားႏွင့္ ဆီသတ္၍ ေကာက္ညႇင္းထည့္ ႏွပ္ရသည္။
ေကာက္ညႇင္းနပ္၍ ဆီျပန္ေသာ္ ဖိုမွ ခ်၍ ႏွဲရသည္။
ယင္းသို႔ ႏွဲရာတြင္ ေယာက္မႏွစ္လက္ႏွင့္ ပြတ္ေျခသျဖင့္ ေၾကသြားေသာ ေကာက္ညႇင္းတြင္ ေျမပဲ ၈၀ က်ပ္သား၊ ႏွမ္း ၃၂ က်ပ္သား၊ အုန္းသီးစိပ္ ၂၀ က်ပ္သား၊ ဆား ၇ က်ပ္သား ႏွံ႔ေအာင္ ထည့္၍ ေမႊလွ်င္ ထမင္းႏွဲ ျဖစ္သည္။

ထမင္းႏွဲသည္ အပူစာခ်ည္း ပါ၍ ဆီႏိုင္ေသာ အစာျဖစ္သျဖင့္ အလြန္ခ်မ္းသည့္ တပို႔တြဲလမ်ိဳးတြင္ ထိုးပြဲက်င္းပ၍ စားၾကသည္ဟု ဆိုၾကသည္။
အလြန္ေအး၍ အဆီေျခာက္ခန္းခ်ိန္ ျဖစ္သျဖင့္ ဆီႏိုင္ေသာ ဤထမင္းႏွဲကို စားသံုးလွ်င္ စိုေျပလာ၍ အပူဓာတ္ရလာသည္ဟု အယူရွိၾကသည္။
မဟာနရီကြန္ခ်ာေဆးက်မ္း၌မူ ပထဝီပ်က္သူမ်ား ထမင္းႏွဲစားသင့္သည္ဟု လာသည္။

(ျမန္မာစြယ္စံုက်မ္း)