စိတ္၌ျဖစ္ေသာ တရား (၁)
၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၂ ရက္ စေနေန႔တြင္ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ ေလာကခ်မ္းသာဘုရားေက်ာင္း၌ ဆယ္ပတ္ေျမာက္ျဖစ္ေသာ ‘ဆရာေတာ္ အရွင္သီလာနႏၵာဘိဝံသ၏ အဘိဓမၼာသင္တန္းပို႔ခ်ခ်က္မ်ား သင္တန္း’ကို ဆက္လက္ ျပဳလုပ္ပါသည္။
ယခင္ အပတ္မ်ားတြင္ အက်ဥ္းအားျဖင့္ ၈၉ ပါး၊ အက်ယ္ ၁၂၁ ပါးေသာ စိတ္အေၾကာင္း အက်ယ္ကို ေလ့လာၿပီးျဖစ္ရာ ယခုအပတ္တြင္ ေစတသိက္အေၾကာင္းကို သင္ယူၾကရ၏။
+++++
ပထမဦးစြာ ‘ေစတသိက္’ဆိုတာ ဘာလဲ?
ဟို အစတုန္းကလည္း ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ေစတသိက္ဆိုတာ စိတ္ကို မွီၿပီးေတာ့ ျဖစ္တဲ့တရား။ ဒါကိုပဲ စိတ္၌ ျဖစ္ေသာတရားလို႔ က်မ္းဂန္ေတြမွာ သံုးတယ္။
ပရမတၳတရား ၄ ပါး – ‘စိတ္’၊ ‘ေစတသိက္’၊ ‘႐ုပ္’၊ ‘နိဗၺာန္’ ဆိုၿပီးေတာ့ ရွိတယ္။
‘စိတ္’ဆိုတာ အာ႐ုံသိမႈ သက္သက္ကေလးကို စိတ္လို႔ ေခၚတယ္။
စိတ္က ဘာနဲ႔တူသလဲဆိုေတာ့ အေရာင္မရွိတဲ့ ေရလိုေပါ့။
အဲဒီ အေရာင္မရွိတဲ့ ေရထဲ အနီေရာင္ထည့္လိုက္တဲ့အခါ ေရက အနီေရာင္၊ အစိမ္းေရာင္ထည့္လိုက္တဲ့အခါ ေရက အစိမ္းေရာင္ ျဖစ္သြားသလို စိတ္ကို မွီၿပီး ျဖစ္တဲ့တရား၊ စိတ္ကို ျခယ္လွယ္တဲ့တရားကို ေစတသိက္လို႔ ေခၚတယ္။ ျခယ္လွယ္တယ္ဆိုတာ ေကာင္းတဲ့ ေစတသိက္ေတြနဲ႔ တြဲမိတဲ့အခါ ဒီစိတ္ကို ေကာင္းတဲ့စိတ္လို႔ ေခၚလိုက္တယ္။ မေကာင္းတဲ့ ေစတသိက္ေတြနဲ႔ တြဲမိတဲ့အခါ ဒီစိတ္ကို မေကာင္းတဲ့စိတ္လို႔ ေခၚတယ္။
ဒါေၾကာင့္မို႔ လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးက –
“စိတ္ကို မွီတြယ္၊ စိတ္ကိုျခယ္
ငါးဆယ္ႏွင့္ဒြိတ္၊ ေစတသိက္”လို႔ ဒီလို လကၤာေလး ေရးထားတယ္။
ဒြိတ္ဆိုတာ ၂ ေပါ့။ ငါးဆယ္ႏွင့္ဒိြတ္ဆိုတာ ၅၂ ေပ့ါ။
စိတ္ကို မွီၿပီးေတာ့ စိတ္ကို ျခယ္လွယ္တဲ့ တရားေတြ ၅၂ ပါး ရွိတယ္ တဲ့။
+++++
အဲဒီ ေစတသိက္ မွာ ဘယ္လို လကၡဏာရွိသလဲ?
ေစတသိက္မွာ လကၡဏာ ၄ ပါး ရွိတယ္။
(၁) စိတ္နဲ႔ အတူျဖစ္ျခင္း
စိတ္နဲ႔ တၿပိဳင္နက္ ျဖစ္တယ္။ အတူ ျဖစ္တယ္။ စိတ္ျဖစ္တဲ့ အခုိက္အတန္႔မွာပဲ ေစတသိက္ လိုက္ျဖစ္တယ္။ စိတ္က အရင္ ျဖစ္သြားၿပီး ေစတသိက္က ေနာက္က လိုက္ျဖစ္တာမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး။ တၿပိဳင္နက္ေသာ ခဏမွာ ျဖစ္တယ္။
(၂) စိတ္နဲ႔ အတူခ်ဳပ္ျခင္း
ေပ်ာက္သြားတဲ့အခါမွာလည္း စိတ္နဲ႔ အတူတူ ေပ်ာက္သြားမယ္။ စိတ္က အရင္ေပ်ာက္သြားၿပီးေတာ့ ေစတသိက္က ေနာက္မွ ေပ်ာက္တာမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး။ ေစတသိက္က အရင္ေပ်ာက္ၿပီးေတာ့ စိတ္က ေနာက္မွ ေပ်ာက္တာမ်ိဳးလဲ မဟုတ္ဘူး။
စိတ္ေပ်ာက္တာနဲ႔ တၿပိဳက္နက္ ေစတသိက္လည္း ေပ်ာက္၊ စိတ္နဲ႔ ေစတသိက္ဟာ ၿပိဳင္တူ ခ်ဳပ္ရမယ္၊ ၿပိဳင္တူ ေပ်ာက္ရမယ္။
(၃) စိတ္နဲ႔ တူေသာ အာ႐ုံ ရွိျခင္း
အာ႐ုံဆိုတာ ျမင္စရာ၊ ၾကားစရာ၊ နံစရာ ဒါေတြကို အာ႐ုံလို႔ ေခၚတယ္။ အခု ၾကည့္လိုက္တဲ့အခါ တစ္စံုတစ္ခုကို ျမင္တယ္ဆိုရင္ ဒါဟာ ျမင္စရာ အာ႐ုံ၊ ေျပာလို႔ ၾကားတဲ့ အသံဟာ ၾကားစရာ အာ႐ုံ။ အဲဒီလို အာ႐ုံေတြရွိေတာ့ စိတ္က ျမင္စရာေတြကို အာ႐ုံျပဳရင္ ေစတသိက္ကလည္း ျမင္စရာကိုပဲ အာ႐ုံျပဳရမယ္။ စိတ္က အသံကို အာ႐ုံျပဳရင္ ေစတသိက္ကလည္း အသံကိုပဲ အာ႐ုံျပဳရမယ္။
စိတ္က အာ႐ုံျပဳတာ တစ္ခု၊ ေစတသိက္က မတူတဲ့ တျခားအာ႐ုံကို အာ႐ုံျပဳတာမ်ိဳး မရွိရဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ေစတသိက္ဟာ စိတ္ယူတဲ့ အာ႐ုံကိုပဲ ယူရမယ္။
(၄) စိတ္နဲ႔တူေသာ မွီရာ ရွိျခင္း
စိတ္ဆိုတာက အဘိဓမၼာသေဘာအရ မွီရာ မရွိဘဲ မျဖစ္ဘူး။ မွီရာဆိုတာ ရွိရတယ္။ မွီရာကို ပါဠိလို ဝတၳဳလို႔ ေခၚတယ္။
အဲဒီ မွီရာဆိုတာက … ဆိုပါေတာ့၊ မ်က္လံုးအၾကည္ဓာတ္ကို မွီရာလို႔ ေခၚတယ္။ နားကို မွီရာလို႔ ေခၚတယ္။ ႏွာေခါင္းကို မွီရာလို႔ ေခၚတယ္။
မ်က္လံုးကို အမွီျပဳၿပီး ျမင္တဲ့စိတ္ ျဖစ္ေပၚတယ္။ ျမင္တဲ့စိတ္ဟာ မ်က္လံုး မရွိရင္ မျဖစ္ေပၚႏိုင္ဘူး။
ၾကားတဲ့စိတ္ဟာ နား(အၾကည္ဓာတ္) မရွိရင္ မျဖစ္ေပၚႏိုင္ဘူး။
အဲဒါေၾကာင့္ စိ္တ္ဟာ ထိုထိုဝတၳဳလို႔ ေခၚတဲ့ မ်က္စိတ္အၾကည္ဓာတ္၊ နားအၾကည္ဓာတ္ စသည္တုိ႔ကို အမွီျပဳရတယ္။
စိတ္က မ်က္စိကို အမွီျပဳတယ္ဆိုရင္ ေစတသိက္ကလည္း မ်က္စိကုိပဲ အမွီျပဳရတယ္။ အဲဒီလို အမွီျပဳတာခ်င္းလည္း တူရမယ္။
ေစတသိက္လကၡဏာ ၄ ပါးက စိတ္ႏွင့္အတူျဖစ္ျခင္း၊ စိတ္ႏွင့္အတူ ခ်ဳပ္ျခင္း၊ စိတ္ႏွင့္တူေသာ အာ႐ုံရွိျခင္း၊ စိတ္ႏွင့္တူေသာ မွီရာရွိျခင္း။ ဒီအဂၤါလကၡဏာ ၄ ပါးနဲ႔ ျပည့္စံုတဲ့ တရားကို ေစတသိက္လို႔ ေခၚတယ္။
ဒါေၾကာင့္ လယ္တီဆရာေတာ္ႀကီးက –
“ျဖစ္, ပ်က္, မွီ, အာ၊ တူေလးျဖာ၊ အဂၤါယွဥ္နိမိတ္” တဲ့။ ဒီအဂၤါ ေလးျဖာနဲ႔ ျပည့္စံုတာေပါ့။
+++++
အဲဒီေတာ့ ေစတသိက္ဟာ စိတ္မွ သီးျခားျဖစ္တဲ့ သဘာဝတရား တစ္ခု။ ပရမတၳတရားတစ္ခု အမွန္တရားတစ္ခုလို႔ ဆိုလိုတယ္။
အဲဒီ ေစတသိက္ေပါင္း ၅၂ ပါး ရွိတယ္။ ဒီေန႔ အဲဒီ ၅၂ ပါးကို တစ္ခုခ်င္း ေလ့လာသြားရမယ္။
အဲဒီ ေစတသိက္ ၅၂ ပါးကို စိတ္မွာတုန္းကလိုပဲ အုပ္စု ခြဲထားတယ္။ စိတ္မွာတုန္းက ေလာကီစိတ္၊ ေလာကုတၱရာစိတ္၊ ကာမာဝစရစိတ္၊ ႐ူပါဝစရစိတ္၊ အ႐ူပါဝစရစိတ္ စသည္ျဖင့္ အုပ္စုခြဲထားသလို ဒီမွာလည္း အုပ္စုခြဲထားလိမ့္မယ္။
ပထမအုပ္စု အညသမန္း ေစတသိက္ ၁၃ ပါး။
အဲဒီ အညသမန္းေစတသိက္ ၁၃ ပါးမွာမွ သဗၺစိတၱ သာဓာရဏ ေစတသိက္က ၇ ပါး၊ ပကိဏ္းေစတသိက္က ၆ ပါး။ အဲသလို ခြဲတယ္။
အညသမန္းဆိုတာက ဘာလဲ?
ပါဠိလို ‘အညသမာန’၊ ‘အည’ဆိုတာက ‘တစ္ပါး’ ‘တျခား’၊ ‘သမာန’ ဆိုတာက ‘တူတာ’ ‘ဆက္ဆံတာ’။
ဒါေၾကာင့္မို႔ ‘အညသမာန’ဆိုတာ ‘သူမ်ားနဲ႔ တျခားတစ္ပါးနဲ႔ ဆက္ဆံတာ’။ ဆိုလိုတာက ဒီေစတသိက္ေတြဟာ ေကာင္းတဲ့စိတ္နဲ႔ေရာ မေကာင္းတဲ့စိတ္နဲ႔ေရာ ဆက္ဆံတယ္။
သူက စိတ္အားလံုးနဲ႔ ယွဥ္မွာ။ စိတ္အားလံုးျဖစ္တိုင္း သူက ပါမွာဆိုေတာ့ ေကာင္းတဲ့ စိတ္နဲ႔လည္း သူက လိုက္ေလ်ာလို႔ ရတယ္။ မေကာင္းတဲ့စိတ္နဲ႔လည္း လိုက္ေလ်ာလို႔ ရတယ္။
အဲဒီ အညသမန္းေစတသိက္ ၁၃ ပါးမွာမွ ‘သဗၺစိတၱသာဓာရဏေစတသိက္ ၇ ပါး’နဲ႔ ‘ပကိဏ္းေစတသိက္ ၆ ပါး’ ဆိုၿပီး ၂-မ်ိဳး ထပ္ခြဲတယ္။
+++++
သဗၺစိတၱသာဓာရဏေစတသိက္ ၇ ပါး
‘သဗၺ’ဆိုတာက ‘အလံုးစုံ’၊ ‘စိတၱ’ဆိုတာက ‘စိတ္’၊ ‘သာဓာရဏ’ဆိုတာက ‘ဆက္ဆံတာ’။
စိတ္အားလံုးနဲ႔ ဆက္ဆံတာ၊ အလံုးစံုေသာစိတ္တို႔ႏွင့္ ဆက္ဆံတာ။ ဆက္ဆံတယ္ဆိုတာ အတူတူျဖစ္တာ၊ ယွဥ္တာကို ေျပာတာ။ အဲဒီေတာ့ စိတ္အားလံုးနဲ႔ ဆက္ဆံတဲ့ေစတသိက္ဆိုတာ စိတ္အားလံုးနဲ႔ အတူတူျဖစ္တဲ့ ေစတသိက္။
အဲဒီေတာ့ စိတ္ျဖစ္တိုင္း ဒီေစတသိက္ ၇ ခုဟာ အၿမဲတမ္း ပါရတယ္လို႔ ဆိုလိုတယ္။ စိတ္တိုင္း စိတ္တုိင္းနဲ႔ သူက ယွဥ္တယ္။
စိတ္ေပါင္း ၈၉ သို႔မဟုတ္ ၁၂၁ မွာ တစ္ခုတစ္ခုေသာ စိတ္နဲ႔ ဒီ ၇ ခုလံုးက ယွဥ္လိမ့္မယ္။ အဲဒီစိတ္ တစ္ခုတစ္ခုျဖစ္တိုင္း ဒီ ၇ ခုက ပါၿပီးသားပဲ။ ဒီ ၇ ခုအျပင္ တျခားဟာေတြလည္း ပါဦးမယ္။ သူကေတာ့ မပါမေန, ပါၿပီးသားပဲ။
ဖႆ
ေကာင္းၿပီ။ ပထမဆံုးေစတသိက္က ဖႆေစတသိက္တဲ့။ ဒါကိုေတာ့ ပါဠိလုိ မွတ္မိေအာင္ က်က္ရမယ္။ ျမန္မာလို နားလည္ေအာင္ လုပ္ရမယ္။
ဖႆဆိုတာ အာ႐ုံကို ေတြ႕ထိျခင္းသေဘာတဲ့။ ဒီေနရာမ်ာ ေတြ႕ထိျခင္းဆိုတာ နာမ္ခ်င္း ေတြ႕ထိတာ။ Physical contact မဟုတ္ဘူး။ ျမင္လိုက္တယ္ဆိုပါေတာ့ ျမင္စရာအာ႐ုံနဲ႔ ျမင္တတ္တဲ့မ်က္စိ ဆံုသြားတာ။ ဆံုသြားတဲ့အခါမွာ ဖႆစိတ္ကေလး ေပၚလာတယ္။
အဲဒီလို နာမ္ေတြ႕ထိမႈကို ဖႆလို႔ ေခၚတယ္။ ႐ုပ္ေတြ႕ထိမႈကို ဆ႒မပိုင္းက်ေတာ့ လာလိမ့္မယ္။ ေဖာ႒ပၹလို႔ ေခၚတယ္။
ဖႆသေဘာဟာ ဘယ္လိုေနရာေတြမွာ ထင္ရွားသလဲ?
က်မ္းဂန္ထဲမွာလာတဲ့အတိုင္း ေျပာရရင္ တစ္စံုတစ္ေယာက္က အခ်ဥ္စားေနရင္ ကိုယ္က သြားရည္က်ေနတယ္။ အဲဒါ ဖႆပဲ။ အာ႐ုံခ်င္း ထိခိုက္တာ၊ အာ႐ုံခ်င္း ေတြ႕သြားတာ။
အဲဒီလို နာမ္တရားခ်င္း ေတြ႕ထိမႈသေဘာကို ဖႆလို႔ ေခၚတယ္။
ဒီေနရာမွာ သေဘာလို႔ ဆိုရတာက အဘိဓမၼာတရား ပရမတၳတရားကို ေလ့လာတဲ့အခါ ဒီလိုပုဒ္ေတြကို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ျပတဲ့အခါ အသံုးျပဳရတာ ျဖစ္တယ္။
သူ႔ကို “ျပဳတတ္တဲ့ တရားအေနနဲ႔”၊ “ျပဳေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ တရားအေနနဲ႔”၊ “ျပဳျခင္းအေနနဲ႔” ၃ မ်ိဳး အဓိပၸာယ္ဖြင့္လို႔ရတယ္။
‘ဖႆ’ဆိုတာ ‘အာ႐ုံကို ေတြ႕တတ္တဲ့ သေဘာတရား’ပဲလို႔ ဒီလို ေျပာလို႔ ရတယ္။ (သူဟာ ဒါလုပ္တတ္တယ္ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ ရွိတယ္။)
တစ္နည္း ‘အာ႐ုံကို ေတြ႕ေၾကာင္းျဖစ္တဲ့တရား’လို႔ ဒီလိုလည္း ေျပာလို႔ ရတယ္။ (အာ႐ုံကို ေတြ႕တဲ့အခါ သူမပါရင္ မၿပီးဘူးဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ ရွိတယ္။ အာ႐ုံကို ေတြ႕ေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ တရားဆိုတာ အာ႐ုံကို ေတြ႕တဲ့အခါမွာ စိတ္လည္း ပါတယ္၊ တျခား ေစတသိက္ေတြလည္း ရွိေသးတယ္။ အဲဒီ စိတ္ေတြနဲ႔ တျခား ေစတသိက္ေတြ အာ႐ုံကို ေတြ႕တဲ့အခါမွာ သူမပါရင္ မျဖစ္ဘူး။ သူပါမွ ျဖစ္တယ္။ အဲဒါကိုပဲ ပါဠိလို ဘုန္းႀကီးစကားနဲ႔ ေျပာရင္ ေတြ႕ေၾကာင္းတရားလို႔ သံုးတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဘုန္းႀကီးေတြ တရားေဟာရင္ လူဝတ္ေၾကာင္ေတြ ျပည့္ျပည့္စံုစံု နားလည္ဖို႔ မလြယ္ဘူးဆိုတာ အဲဒါ ေျပာတာ။ ဘုန္းႀကီးကေတာ့ သူနားလည္သလို လူေတြ နားလည္မယ္ ထင္ၿပီး ေျပာသြားတာ။ တကယ္က်ေတာ့ လူဝတ္ေၾကာင္ေတြက နားမလည္ဘူး။)
ဒါမွမဟုတ္ ‘အာ႐ုံကို ေတြ႕ျခင္းမွ်ေလးပဲ’၊ ‘အာ႐ုံကို ေတြ႕ျခင္းသေဘာပဲ’။ ဒီလုိလည္း ေျပာလို႔ ရတယ္။ ဒီအဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ကေတာ့ တကယ္ကို သေဘာထိမိတဲ့ ဖြင့္ဆိုခ်က္ ျဖစ္တယ္။
တျခား ၂-ခုကေတာ့ အတၱစြဲရွိတဲ့သူေတြကို ကန္႔ကြက္ဖို႔ ေခ်ပဖို႔ဆိုတဲ့ အေနနဲ႔ အဓိပၸာယ္ေပးတာ။ တကယ့္တကယ္ကေတာ့ သေဘာအထိမိဆံုး အဓိပၸာယ္ကေတာ့ ေတြ႕ျခင္းသေဘာမွ်ပဲလို႔ဆိုတဲ့ ‘ျခင္း’ပါတဲ့ အဓိပၸာယ္ျဖစ္တယ္။
ဒါဟာ ဘာလဲဆိုေတာ့ ဗုဒၶဘာသာအျပင္ဘက္က လူေတြက ျမင္တယ္ဆိုတာ ဒီထဲမွာ အတၱဆိုတာေလး ရွိတယ္။ ဝိညာဥ္ေလး လိပ္ျပာေလး စသည္ျဖင့္ေပါ့ … ျမန္မာမွာလည္း အယူအဆ ရွိတယ္။ အဲဒီ အတၱဆိုတာေလးက ျမင္တယ္။ အာ႐ုံကို ေတြ႕တယ္ဆိုတာ အတၱေလးက ေတြ႕တာ … ဒီလို သူတို႔က ထင္ထားတယ္။
ဒီလိုထင္ထားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြကို “မင္းတို႔ ထင္ထားတာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါဟာ ဖႆကြ။ ေတြ႕လား” အဲသလို အဓိပၸာယ္မ်ိဳးနဲ႔ ဖႆဟာ ‘ေတြ႕တတ္တဲ့သေဘာတရား’။ ဒီလို ဆိုတယ္။ ေရွးတုန္းက ဒီဝါဒေတြက ရွိေတာ့ ဒါေတြနဲ႔ အၿမဲတမ္း တိုက္ေနရတာ။
တခ်ိဳ႕က်ေတာ့လည္း “အာ႐ုံကို ေတြ႕ထိတဲ့အခါမွာ မရွိမျဖစ္တဲ့ အတၱက ဒို႔သႏၲာန္တိုင္းမွာ ရွိတယ္။ အဲဒီအတၱေလးေၾကာင့္ ဒို႔ေတြက ေတြ႕ေနတာ” ဒီလို ယူဆတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြကို “မဟုတ္ဘူး။ ေတြ႕ေၾကာင္းဆိုတာ ေဟာဒီ ဖႆပဲ။ မင္းတို႔ ထင္တဲ့ အတၱမဟုတ္ဘူး။ အတၱဆိုတာ ရွိကို မရွိဘူး။ ဖႆေၾကာင့္ ဒို႔က ေတြ႕ရတာ” အဲသလို ေျပာဖို႔ရာ အဲဒီလို သူတို႔ရဲ႕ ဝါဒကို ပယ္ဖို႔ရာ ဒုတိယအဓိပၸာယ္မ်ိဳးလဲ သံုးရတယ္။
တတိယအဓိပၸာယ္ကေတာ့ ျပဳတတ္တယ္ဆိုတာလည္း မရွိဘူး၊ ျပဳေၾကာင္းဆိုတာလည္း မရွိဘူး၊ ျပဳျခင္းမွ်ပဲဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္။ သေဘာ အထိမိဆံုးပဲ။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ အာ႐ုံကို ေတြ႕ျခင္းသေဘာဆိုရင္ ဒါဟာ အေကာင္းဆံုး အဓိပၸာယ္ပဲ။
ဒီလိုပဲ တျခား ေစတသိက္ေတြက်ရင္လဲ ၃-မ်ိဳး ၃-မ်ိဳး အဓိပၸာယ္ ဖြင့္သြားႏိုင္တယ္။
ေဝဒနာ
ေဝဒနာဆိုတာ အာ႐ုံ၏ အရသာကို ခံစားျခင္းသေဘာ။ အာ႐ုံကို အရသာခံတယ္၊ ေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံပဲ၊ မေကာင္းတဲ့ အာ႐ုံပဲ။ ဒါဟာ ေဝဒနာက ခံစားသြားတာ။
ဒီမွာလည္း ခံစားတတ္တဲ့သေဘာ၊ ခံစားေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ သေဘာ၊ ခံစားျခင္းသေဘာ သံုးမ်ိဳး ဖြင့္ဆိုႏိုင္တယ္။
ဒီေနရာမွာ နားလည္ရမွာက ေဝဒနာဆိုတာ စိတ္ထဲမွာ ျဖစ္တာ။ အခုေခတ္က ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ နာက်င္ခံစားရတာကို ေဝဒနာလို႔ ေျပာ,ေျပာေနတယ္။ အမွန္ကေတာ့ နာတဲ့ ႐ုပ္က ေဝဒနာ မဟုတ္ဘူး။ နာတဲ့ ႐ုပ္ကို စိတ္က ခံစားမႈလုပ္တယ္။ စိတ္မွာ ျဖစ္တာကို ေဝဒနာ ေခၚတယ္။ အဲဒီ ေဝဒနာေစတသိက္က အာ႐ုံရဲ႕ အရသာကို ခံစားျခင္းသေဘာ ရွိတယ္။
သူ႔ကို ဘာနဲ႔ႏိႈင္းသလဲဆိုေတာ့ ပြဲေတာ္တည္တဲ့ ရွင္ဘုရင္နဲ႔ ႏိႈင္းတယ္။
ထမင္းရဲ႕ အရသာကို တကယ္ခံစားတာက ရွင္ဘုရင္၊ ခ်က္တဲ့ ျပဳတ္တဲ့ စားေတာ္ကဲက ခ်က္ျပဳတ္ … နည္းနည္းပါးပါး ျမည္းၿပီး ဘုရင္ကို သြားဆက္ရတာ။ တကယ္ က်က်နန ထိုင္စားတာက ရွင္ဘုရင္က စားတာ။
ဒီနည္းတူ တျခားတရားေတြ အာ႐ုံခံစားတာက မစို႔မပို႔ေလး နည္းနည္းေလးဆိုပါေတာ့။ ေဝဒနာေစတသိက္ကသာ ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ အာ႐ုံကို ခံစားတယ္။
စိတ္ပိုင္းတုန္းက ေဝဒနာ ဘယ္ႏွမ်ိဳး ေတြ႕ခဲ့သလဲ?
၅-မ်ိဳးေတာင္ ေတြ႕ခဲ့ၿပီ။ ေသာမနႆေဝဒနာ-ဝမ္းေျမာက္တဲ့ ေဝဒနာေပ့ါ။ ေဒါမနႆေဝဒနာ-စိတ္ဆိုးတဲ့ ေဝဒနာေပါ့။ ဥေပကၡာေဝဒနာ-အလယ္အလတ္ေဝဒနာ။ ၿပီးေတာ့ သုခေဝဒနာ-ဒါက ခႏၶာကိုယ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေတြ႕ေကာင္းတဲ့အခါမွာ ခ်မ္းသာတာ။ ၿပီးေတာ့ ဒုကၡေဝဒနာ-ခႏၶာကိုယ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး နာက်င္တဲ့အခါမွာ ျဖစ္တဲ့ ေဝဒနာ။ အဲဒီ ေဝဒနာ ၅-မ်ိဳး ရွိတယ္။ ေဝဒနာရဲ႕သေဘာက အာ႐ုံရဲ႕ အရသာကို ခံစားျခင္းသေဘာ။
သညာ
သညာဆိုတာ အာ႐ုံကို မွတ္ျခင္းသေဘာ။ အမွတ္ျပဳၿပီး သိျခင္းသေဘာကို သညာလို႔ ေခၚတယ္။
အာ႐ုံတစ္ခုနဲ႔ ေတြ႕လိုက္ၿပီဆိုရင္ သညာေလးက မွတ္ေတာ့တာပဲ။ အဲဒီသညာရဲ႕အမွတ္ အမွန္အမွားေပၚ မူတည္ၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ ကိုယ့္ရဲ႕ အယူအဆေတြ အမွန္အမွားျဖစ္ကုန္တာပဲ။ တစ္ခါတေလ အမွားမွတ္ထားမိရင္ ေတာ္ေတာ္နဲ႔ ေဖ်ာက္လို႔ မရဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔ သညာဟာ အလြန္ေၾကာက္စရာေကာင္းတယ္။
အာ႐ုံတစ္ခုကို ေတြ႕တဲ့အခါမွာ ဒီသညာက မွတ္သားထားတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေနာက္တစ္ခါ ထပ္ၿပီး ဒီအာ႐ုံမ်ိဳး ေတြ႕တဲ့အခါက်ေတာ့ ဒါပဲဆိုတာ ဆံုးျဖတ္ၿပီး သိႏိုင္တယ္။
ဒါေၾကာင့္ သညာကုိ ဘာနဲ႔ ဥပမာ ေပးသလဲဆိုေတာ့ လက္သမားေတြ မ်ဥ္းသား အမွတ္အသားျပဳတဲ့အခါ ဒီေနရာက ဆက္စပ္ဖို႔၊ ဒီေနရာက ပယ္ပစ္ဖို႔ ျဖတ္ပစ္ဖို႔ ဒါကယူဖို႔ စသည္ျဖင့္ အဲဒီအမွတ္အသားေလး၊ ေနာက္ ျပန္ျမင္တဲ့အခါက်ေတာ့ သိတယ္။ အဲသလို သိေအာင္ မွတ္တာမ်ိဳးကို သညာလို႔ ေခၚတယ္။
သညာဟာ အမွန္လည္း မွတ္တတ္တယ္။ အမွားလည္း မွတ္တတ္တယ္။ စာေျခာက္႐ုပ္ကို တိရစၧာန္ေတြက တကယ့္လူ ထင္ၿပီး ေၾကာက္ေနၾကတာ သညာဝိပၸလာသ ေခၚတယ္။ သညာအမွတ္မွားထားတာ။ သူက တကယ္လူ ထင္ၿပီး ျမင္လိုက္တာနဲ႔ ေၾကာက္လန္႔ၿပီး ေျပးေတာ့တာပဲ။
ေစတနာ
ေစတနာဆိုတာ အာ႐ုံ၌ သမၸယုတ္တရား (အတူတူျဖစ္တဲ့ တရား၊ ယွဥ္ဘက္တရား)တို႔ကို ေစ့ေဆာ္ျခင္းသေဘာတဲ့။
အဲဒီေစတနာကို တပည့္ႀကီး၊ ေက်ာင္းမွာ အတန္းေခါင္းေဆာင္ ေမာ္နီတာလိုေပါ့ … နဲ႔ ဥပမာေပးတယ္။
တပည့္ႀကီးဟာ သူကိုယ္တိုင္လဲ စာကို ႀကိဳးစား အားထုတ္တယ္။ တျခား သူ႔ေအာက္ငယ္တဲ့ တပည့္ေတြကိုလည္း စာႀကိဳးစားေအာင္ လုပ္သလိုပဲ ေစတနာက သူကိုယ္တိုင္လည္း အားထုတ္တယ္။ သူမ်ားကိုလည္း အားထုတ္ဖို႔ တိုက္တြန္း ႏိႈးေဆာ္တယ္။ အဲဒီတရားမ်ိဳးကို ေစတနာလို႔ ေခၚတယ္။
ျမန္မာစကားမွာ ေစတနာဆိုရင္ ေကာင္းတဲ့ဘက္မွာပဲ သံုးတယ္။ အမွန္အတိုင္းကေတာ့ ေကာင္းတဲ့ ေစတနာ ရွိတယ္၊ မေကာင္းတဲ့ ေစတနာ ရွိတယ္။
အဲဒီ ေစတနာဟာ ဦးဇင္းတို႔ နားလည္ေနတဲ့ ကံဆိုတာပါပဲ။ ကုသိုလ္ကံ၊ အကုသိုလ္ကံ၊ ကံေကာင္းတယ္၊ ကံမေကာင္းဘူး ဆိုတာေတြ။ ေစတနာကို ကံလို႔ ျမတ္စြာဘုရားေဟာခဲ့တယ္။ တိုက္႐ိုက္ပါဠိစကားက “ေစတနာ ဟံ ဘိကၡေဝ ကမၼာဝဒါမိ”။
ဧကဂၢတာ
ဧကဂၢတာရဲ႕ အဓိပၸာယ္က အာ႐ုံ၌ တည္တံ့ျခင္းသေဘာ။
ဧက=တစ္၊ အဂၢ=အာ႐ုံ။ တစ္ခုတည္းေသာ အာ႐ုံမွာ တည္ေနတယ္ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ပဲ။
သမာဓိဆိုတာလည္း ဧကဂၢတာကို ေခၚတာပဲ။
ဧကဂၢတာမွာလည္း ေကာင္းတာေရာ မေကာင္းတာေရာ ႏွစ္မ်ိဳးလံုး ရွိတယ္။ တရားအားထုတ္တဲ့အခါ သမာဓိတည္ေနတာက ေကာင္းတဲ့ ဧကဂၢတာ၊ ငါးမွ်ားတဲ့အခါ စိတ္တည္တံ့မႈက မေကာင္းတဲ့ မိစၧာဧကဂၢတာေပါ့။
ဇီဝိတိေျႏၵ
ျမန္မာလိုက သဟဇာတ္တရား (အတူျဖစ္တဲ့တရား) တို႔ကို ေစာင့္ထိန္းျခင္းသေဘာတဲ့။
ေစာင့္ထိန္းတယ္ဆိုတာ ပ်က္မသြားေအာင္၊ ေသမသြားေအာင္၊ တည္ေနေအာင္ ေစာင့္ထိန္းတဲ့သေဘာကို ဒီမွာ ဇီဝိတိေျႏၵလို႔ ေခၚတယ္။
ဘာနဲ႔ဥပမာေပးသလဲဆိုေတာ့ ၾကာ႐ုိးထဲမွာ ရွိတဲ့ေရနဲ႔ ဥပမာေပးတယ္။ ၾကာ႐ိုးထဲမွာ ေရေလး ရွိေနလို႔ ေရကေစာင့္ေရွာက္ထားလို႔ ၾကာေတြ လန္းဆန္းေနတယ္။ ၫိႈးမသြားဘူး။
ထို႔အတူပဲ ဇီဝိတဆိုတဲ့ နာမ္သေဘာတရားက ျဖစ္တဲ့နာမ္ေတြ အားလံုးကို သူက ေစာင့္ေရွာက္တယ္။ ႐ုပ္ေတြထဲမွာလည္း ဇီဝိတတစ္ခု ရွိတယ္။ နာမ္မွာလည္း ဇီဝိတတစ္ခု ရွိတယ္။ နာမ္ဇီဝိတက နာမ္တရားေတြကို ေစာင့္ေရွာက္တယ္။ ႐ုပ္ဇီဝိတက ႐ုပ္တရားေတြကို ေစာင့္ေရွာက္တယ္။
ဒီေနရာမွာ ဇီဝိတိေျႏၵက သဟဇာတ္တရားေတြကို ေစာင့္ထိန္းတယ္။ သဟဇာတ္တရားေတြကို ေပ်ာက္ပ်က္မသြားေအာင္ ေထာက္ပံ့ထားတယ္။ ထိန္းထားတယ္။ ဒါျဖင့္ သူ႔(ဇီဝိတိေျႏၵ)ကုိေကာ ဘယ္သူက ေစာင့္ေရွာက္လို႔ ဘယ္သူက ထိန္းသလဲ?
ဒါေတြက က်မ္းဂန္လာေတြခ်ည္းပဲ။ သူမ်ားထိန္းရင္း သူ႔ကိုသူလည္း ထိန္းသြားတာတဲ့။ ေလွသမားနဲ႔ ဥပမာေပးတယ္။ ဒီဘက္ကမ္းကေန ဟိုဘက္ကမ္း သူမ်ားကို ေလွာ္ပို႔ရင္းနဲ႔ သူပါေရာက္သြားသလိုပဲတဲ့။
မနသိကာရ
မနသိကာရဆိုတာ အာ႐ုံ၌ ႏွလံုးသြင္းျခင္း သေဘာ။
မနသိ=စိတ္၌၊ ကာရ=ျပဳျခင္း။ စိတ္၌ ျပဳျခင္းဆိုတာ စိတ္ထဲကို အာ႐ုံေရာက္ေနေအာင္ ဒါမွမဟုတ္ အာ႐ုံထဲ စိတ္ေရာက္ေနေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးတဲ့ သေဘာတရားမ်ိဳး။
ဒီမနသိကာရ ရွိမွ အာ႐ုံကို တကယ္သိတာ။ မနသိကာရ မရွိရင္ အာ႐ုံကို မသိဘူး။ ဝီထိပိုင္းက်ေတာ့ ေလ့လာရလိမ့္မယ္။
ျမင္တဲ့စိတ္ ျဖစ္ဖို႔ရာ အေၾကာင္း ၄-မ်ိဳး ရွိတယ္။ ျမင္စရာ အာ႐ုံ၊ မ်က္လံုး၊ အေရာင္အလင္း၊ ႏွလံုးသြင္းမႈ။ တစ္ခါတေလ ကိုယ္က ႏွလံုးမသြင္းရင္ ဂ႐ုမစိုက္လိုက္ရင္ မျမင္လိုက္ဘူး မၾကားလိုက္ဘူး မဟုတ္လား။
ဒီမနသိကာရကို ေရွးတုန္းက ဘုရင္ေတြ စီးတဲ့ ျမင္း ေလး ငါး ေျခာက္ေကာင္ဆြဲတဲ့ ရထားမွာ ျမင္းေတြကို အညီအမွ်သြားေအာင္ ထိန္းေပးတဲ့ ရထားထိန္းနဲ႔ ဥပမာေပးတယ္။
ေကာင္းၿပီ … ဒီေစတသိက္ ၇-ပါးက သဗၺစိတၱသာဓာရဏေစတသိက္။ စိတ္အားလံုးနဲ႔ ဆက္ဆံတဲ့ ေစတသိက္။ စိတ္ျဖစ္တိုင္း ျဖစ္တိုင္း ဒီ ၇-ခုကေတာ့ ပါမွာခ်ည္းပဲ။ မပါလို႔ မရဘူး။
+++++
ပကိဏ္းေစတသိက္ ၆-ပါး
ပကိဏ္းဆိုတာ ေရာေရာေႏွာေႏွာ ယွဥ္တာ၊ ၿပိဳးႁပြမ္းယွဥ္တာကို ေခၚတယ္။ ဆိုလိုတာက သူတို႔ဟာ ေကာင္းတဲ့စိတ္နဲ႔လည္း ယွဥ္မယ္။ မေကာင္းတဲ့စိတ္နဲ႔လည္း ယွဥ္မယ္။ သို႔ေသာ္ အကုန္လံုးနဲ႔ မယွဥ္ဘူး။ တခ်ိဳ႕နဲ႔ ယွဥ္မယ္။ တခ်ိဳ႕နဲ႔ မယွဥ္ဘူး။ အဲဒီလို ေစတသိက္ကို ပကိဏ္းေစတသိက္လို႔ ေခၚတယ္။ ပါဠိလိုက်ေတာ့ ပကိဏၰက လို႔ ရွိတယ္။
ဝိတက္
ဝိတက္ဆိုတာ သမၸယုတ္တရားတို႔ကို အာ႐ုံသို႔ တင္ေပးျခင္း သေဘာ။
စိတ္ကို အာ႐ုံေရာက္ေအာင္ ဒီဝိတက္က ေခၚ,ေခၚသြားတာ။
က်မ္းဂန္ထဲမွာ ပါတဲ့ ဥပမာက ရွင္ဘုရင္ဆီ မေရာက္ဖူးတဲ့ ေတာသားကို ေရာက္ဖူးတဲ့ ၿမိဳ႕သားက ေခၚသြားမွ ေတာသားက ရွင္ဘုရင္ဆီ ေရာက္ရတယ္။ အဲဒီ ၿမိဳ႕သားကို ဝိတက္ရဲ႕ ဥပမာအျဖစ္ ေပးတယ္။
ဝိစာရ
အာ႐ုံ၌ သမၸယုတ္တရားတို႔ကို သံုးသပ္ေစျခင္း သေဘာ။ သံုးသပ္ေစျခင္းသေဘာဆိုတာ အဲဒီအာ႐ုံေပၚမွာပဲ ထပ္ကာ ထပ္ကာ ျဖစ္ေစျခင္းသေဘာလို႔ ဆိုလိုတယ္။
ဝိတက္က အဲဒီစိတ္ကို အာ႐ုံေပၚမွာ ရစ္ဝဲေနေအာင္ တင္ေပးလိုက္တယ္။ အာ႐ုံနဲ႔ စပ္ဟပ္ေနေအာင္ ဝိစာရက လုပ္ေပးတယ္။
ဝိတက္နဲ႔ ဝိစာရဟာ တစ္ၿပိဳင္နက္ ျဖစ္တယ္။
သူတို႔ျဖစ္ပံု အထူးကို နားလည္ေအာင္ ေပးတဲ့ ဥပမာေတြက –
ေခါင္းေလာင္းတစ္ခုကို တီးလိုက္တဲ့အခါ ပထမတီးလို႔ ေဒါင္ကနဲ ထြက္လာတဲ့ ျမည္သံက ဝိတက္၊ ေနာက္ကလိုက္ညည္းတဲ့အသံက ဝိစာရ။
တစ္နည္းအားျဖင့္ – ငွက္ဟာ ေကာင္းကင္ကို ပ်ံတက္ခ်င္တဲ့အခါ အေတာင္ခတ္ၿပီး ထပ်ံတာက ဝိတက္၊ ေကာင္းကင္မွာ ဝဲေနတာက ဝိစာရ။
ေနာက္တစ္နည္းအားျဖင့္ – ပ်ားပိတုန္းဟာ ပဒုမၼာၾကာဆီ စိုက္ထိုးသြားတာက ဝိတက္၊ ၾကာပြင့္ေပၚမွာ ရစ္ဝဲေနတာက ဝိစာရ။
ေနာက္တစ္နည္းအားျဖင့္ – ခြက္တစ္ခု မည္းေနလို႔ ပြတ္တိုက္ ေဆးေၾကာခ်င္တာ ခြက္ကို က်က်နန ဆုပ္ကိုင္တဲ့ လက္က ဝိတက္၊ ပြတ္တိုက္ေဆးေၾကာတဲ့ ေနာက္လက္တစ္ဖက္က ဝိစာရ။
ဝိတက္ဟာ ပကိဏ္းေစတသိက္ျဖစ္ေတာ့ တခ်ိဳ႕စိတ္ေတြမွာ မယွဥ္ဘူး။ အဟိတ္စိတ္ထဲက ျမင္စိတ္ ၾကားစိတ္ေတြ စသည္ဟာ အာ႐ုံနဲ႔ အခံ ထိခိုက္မႈ အားႀကီးလို႔ အာ႐ုံေပၚတင္ေပးစရာ မလိုဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဝိတက္က အဲဒီမွာ မယွဥ္ဘူး။ ဒုတိယစ်ာန္၊ တတိယစ်ာန္စိတ္ေတြက်ေတာ့ ဘာဝနာရဲ႕အစြမ္းေၾကာင့္ ဝိတက္ မယွဥ္ဘူး။
အဓိေမာကၡ
အဓိေမာကၡဆိုတာ အာ႐ုံကို ဆံုးျဖတ္ျခင္း သေဘာ။ အာ႐ုံကို ဒီအာ႐ုံပဲလို႔ ခိုင္ခိုင္မာမာ ဆံုးျဖတ္ျခင္းသေဘာကို အဓိေမာကၡလို႔ ေခၚတယ္။
ေရွးတုန္းက ၿမိဳ႕တံခါးကို ခိုင္ခိုင္မာမာ ခပ္ႀကီးႀကီး လုပ္ရတယ္။ အဲဒီလို တံခါးတိုင္ႀကီး ခိုင္ၿမဲသလို အဓိေမာကၡကို တံခါးတိုင္ႀကီးနဲ႔ ဥပမာေပးတယ္။
ဝီရိယ
သမၸယုတ္တရားတို႔ကို ေထာက္ပံ့ခိုင္ေစျခင္းသေဘာ။ ဝီရိယရွိလို႔ သမၸယုတ္တရားေတြက တည္တည္တံ့တံ့ ျဖစ္ေနတာ။ ဝီရိယေလ်ာ့သြားတာနဲ႔ တစ္ၿပိဳင္နက္ အလုပ္မလုပ္ခ်င္ေတာ့ဘူး။
ဒီဝီရိယမပါရင္ ဘာမွ လုပ္လို႔ မျဖစ္ဘူး။ တရားထိုင္တဲ့အခါ ဝီရိယေလးနဲ႔ လုပ္မွ စိတ္ဟာ အာ႐ုံေပၚ ရွိတာ။ ဒီလို မဟုတ္ရင္ စိတ္က ဟိုေရာက္ ဒီေရာက္ ေရာက္ေနတာ။ နည္းနည္းေလး ဂ႐ုစိုက္လိုက္မွ စိတ္က အာ႐ုံေပၚ ျပန္ေရာက္လာတာ။ ဝီရိယေလး ေလ်ာ့ရင္ သြားျပန္ေရာ၊ အဲဒီလိုေပါ့။
ပီတိ
ပီတိဆိုတာ အာ႐ုံကို ႏွစ္သက္ျခင္းသေဘာ။ သူက အာ႐ုံကို မခံစားဘူးေနာ္။ ခံစားတာက ေဝဒနာ။ ပီတိက ႏွစ္သက္တာ။
ပီတိနဲ႔ သုခဆိုတာ မတူဘူး။ ထူးျခား ကြဲျပားတယ္။
စိတ္ပိုင္းတုန္းက ေျပာခဲ့ဖူးတယ္။ သဲကႏၲာရခရီးသြား ဥပမာ။ ေမာပန္းေနတဲ့ သဲကႏၲာရခရီးသြားဟာ လူတစ္ေယာက္နဲ႔ ေတြ႕လို႔ ေမးျမန္းတဲ့အခါ ေရွ႕တစ္မိုင္ေလာက္မွာ အိုေအစစ္ရွိတယ္ဆိုတာ ၾကားသိရတဲ့အခ်ိန္က စၿပီး အိုေအစစ္ဆီ ေရာက္သည္တိုင္ေအာင္ ႏွစ္သက္မႈ ျဖစ္တာက ပီတိ။ ေရေတြေသာက္ ခ်ိဳးသံုးၿပီး သစ္ပင္ေအာက္မွာ ေအးေအးလူလူ အနားယူတာက သုခ ခံစားမႈ။
ခံစားမႈ မေရာက္ေသးခင္ဟာ ပီတိ၊ ခံစားတဲ့အခါက်ေတာ့ သုခ။ ဒါေပမယ့္ ပီတိနဲ႔ သုခဟာ တစ္ၿပိဳင္နက္ထဲ ျဖစ္တဲ့ စိတ္ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိတယ္။
အဲဒီ ပီတိဟာ ၅-မ်ိဳး ရွိတယ္။
ပထမပီတိက အေသးစားပီတိ၊ တရားထိုင္တဲ့အခါ ေတြ႕တတ္တယ္။ တစ္ခါတေလ သိမ့္ကနဲ သိမ့္ကနဲ ျဖစ္တယ္။ ၾကက္သီးေမြးညင္း ထသလို ဟိုနားကျဖစ္ ဒီနားကျဖစ္။ ၾကက္သီးေမြးညင္းထ႐ုံေလာက္ျဖစ္တဲ့ ပီတိ (ခုဒၵကာပီတိ)။
ၿပီးေတာ့ ေနာက္တစ္ခု သူ႔ထက္ နည္းနည္း ပိုအားႀကီးတဲ့ ပီတိ။ တစ္ခဏမွ် သိမ့္ကနဲ သိမ့္ကနဲ ျဖစ္သြားတာမ်ိဳးရွိတယ္။ (ခဏိကာပီတိ)
ေနာက္ပီတိတစ္ခုက လိႈင္းႀကီးမ်ား ဝုန္းကနဲ ဝုန္းကနဲ ႐ိုက္ေနတာမ်ိဳးျဖစ္ေနတဲ့ ပီတိ (ၾသကၠႏၲိကာပီတိ)။
ေနာက္ပီတိတစ္ခုကေတာ့ ထပ်ံႏိုင္တဲ့ ပီတိမ်ိဳး။ အဲဒီပီတိျဖစ္ရင္ လူထခုန္ႏိုင္တယ္။ ေ႐ြ႕သြားႏိုင္တယ္။ ဥေဗၺဂါပီတိလို႔ ေခၚတယ္။
ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ဝါဂြမ္းဆီထိသလို တစ္ကိုယ္လံုး ပ်ံ႕ႏွ႔ံသြားတဲ့ ပီတိမ်ိဳး။ ဖရဏာပီတိလို႔ ေခၚတယ္။
ပီတိ ၅-မ်ိဳး။ ဒီ ၅ မ်ိဳးစလံုးလိုပဲ တရားထိုင္ရင္ ေတြ႕ရမယ္။ အစပိုင္းေတာ့ မရေသးဘူးေပါ့။ ၾကာလာေတာ့ ေတြ႕လာမယ္။
ဆႏၵ
ဆႏၵဆိုတာ ပါဠိစကား။ လိုလားျခင္းသေဘာ၊ ျပဳလိုကာမွ်သေဘာေလးပဲ။ သူက ေလာဘနဲ႔ နီးစပ္တယ္။ သို႔ေသာ္ မတူဘူး။
ေလာဘက်ေတာ့ တြယ္တာ ၿငိကပ္မႈ ပါသြားၿပီ။ လိုခ်င္သြားၿပီ။
ဆႏၵကို ဥပမာေပးတာက ေလးသမား ေလးပစ္တဲ့အခါက်ေတာ့ ျမားေကာက္ဆြဲယူတယ္။ ျမားယူတာဟာ ယူခ်င္႐ုံမွ်ပဲ။ ျမားအေပၚမွာ ဘာမွ တြယ္တာမႈ မရွိဘူး။ ပစ္ေတာ့ ပစ္မွာပဲ။ အဲဒါလိုဟာမ်ိဳးကို ဆႏၵလို႔ ေခၚတယ္။
ဆႏၵဟာ ကုသိုလ္ဆႏၵလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အကုသိုလ္ဆႏၵလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ သူက အကုသိုလ္စိတ္မွာလည္း ယွဥ္ႏိုင္တယ္။
ပါဠိမွာ ဆႏၵဆိုတဲ့ စကားလံုးဟာ တစ္ခါတေလ ဒီဆႏၵကိုပဲ ဆိုလိုတယ္။ တစ္ခါတေလ ကာမစၧႏၵလို႔ ေခၚတာ ရွိတယ္။ ကာမဆႏၵကို ကာမစၧႏၵလို႔ ေခၚတဲ့အခါက်ေတာ့ ေလာဘ။
တရားလိုလားတာမ်ိဳး၊ တရားကို အလိုရွိတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဓမၼစၧႏၵေပါ့။ ဓမၼဆႏၵ သို႔မဟုတ္ ကုသလဆႏၵ။
ကုသိုလ္ဘက္ကဆို ေကာင္းတဲ့ အလို၊ ကာမဂုဏ္ဘက္က ေျပာရင္ ကာမစၧႏၵ။
ေကာင္းၿပီ … ဒီ ‘ဝိတက္၊ ဝိစာရ၊ အဓိေမာကၡ၊ ဝီရိယ၊ ပီတိ၊ ဆႏၵ’ ေစတသိက္ ၆-ပါးကို ပကိဏ္းေစတသိက္ ၆ ပါးလို႔ ေခၚတယ္။
သဗၺစိတၱသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၇ ပါးနဲ႔ ပကိဏ္းေစတသိက္ ၆ ပါး ႏွစ္ခုေပါင္းလိုက္တဲ့ ၁၃ ပါးကို အညသမာန္းေစတသိက္လို႔ ေခၚတယ္။
+++++
အဘိဓမၼာသင္တန္း ၿပီး၍ ေခတၱ အနားယူခ်ိန္ေပးေသာအခါ ေနာက္တစ္ရက္ တနဂၤေႏြေန႔တြင္ ျပဳလုပ္မည့္ ေအဘီဘီေအ ႏွစ္သစ္ပြဲေတာ္၏ အလႉရွင္မိသားစုက မုန္႔ဟင္းခါးျဖင့္ ေကၽြးေမြး ဒါနျပဳသျဖင့္ သင္တန္းသူ သင္တန္းသားမ်ား အဆာေျပ စားေသာက္ၾကရ၏။
ေလာကခ်မ္းသာ စေနေန႔ တရားပြဲကို ေရွးဦး ျပဳၿမဲျဖစ္ေသာ ဘုရားကန္ေတာ့ျခင္း၊ သီလယူျခင္း၊ ေမတၱာဘာဝနာပြားမ်ားျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ၿပီး အရွင္ဝဏၰိတက အထူးတရားပြဲအျဖစ္ “အေမေသလွ်င္”ဟူေသာ တရားေတာ္ကို ဓမၼဒါန ျပဳသြားေလသည္။
အရွင္ဝဏၰိတ၏ မယ္ေတာ္ျဖစ္သူ ေဒၚတင္ေအး (အသက္ ၇၆ ႏွစ္)သည္ ၂၀၀၉ ခု ဒီဇင္ဘာလ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာျပည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ ကြယ္လြန္ အနိစၥေရာက္သြားခဲ့ရာ အရွင္ဝဏၰိတက အထူးတလည္ ဓမၼဒါန ျပဳျခင္း ျဖစ္၏။
နံနက္ပိုင္းတြင္လည္း အရွင္ဝဏၰိတသည္ ဘုရားအမႉးရွိေသာ သံဃာေတာ္မ်ားအား ေန႔ဆြမ္း ဆက္ကပ္ျခင္း၊
နယူးဂ်ာစီ မဟာစည္သတိပ႒ာန္ရိပ္သာရွိ ေလာကခ်မ္းသာေစတီေတာ္ႏွင့္ ေဆာက္လုပ္မည့္ ေလာကခ်မ္းသာ ဓမၼာ႐ုံ ေယာဂီေဆာင္ ေက်ာင္းေဆာင္ေတာ္ႀကီးအတြက္ ဝတၳဳေငြမ်ား လႉဒါန္းျခင္း၊ သံဃာေတာ္မ်ားအား သကၤန္းႏွင့္ နဝကမၼမ်ား လႉဒါန္းျခင္း၊ ဧည့္ပရိသတ္မ်ားအား ေန႔လယ္စာ ေကၽြးေမြးျခင္း စသည့္ ဒါနေကာင္းမႈ အစုစုတို႔ကိုလည္း ဆည္းပူး ျပဳလုပ္ခဲ့၏။
စိန္စီဆရာေတာ္မွ အႏုေမာဒနာတရား ခ်ီးျမႇင့္ၿပီး အရွင္ဝဏၰိတက ေရစက္သြန္းခ်ကာ ကုသိုလ္အစုစုတို႔ကို အထူးအားျဖင့္ မယ္ေတာ္ႀကီးအား ရည္ၫႊန္း၍ အားလံုးေသာ သတြာတို႔ကို အမွ်ေပးေဝခဲ့ေလသည္။
“အေမေသလွ်င္တရားေတာ္”တြင္ အေလာင္းလွဖို႔ထက္ ဘဝလွရန္ မအို မနာ မေသမီ ဒါန သီလ ဘာဝနာ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ အစုစုတို႔ကို စုေဆာင္း ရယူထားရန္ႏွင့္ သၿဂႋဳဟ္လာ အာစိဏၰကံႏွင့္ အာသႏၷကံ အေၾကာင္းမ်ား ရွင္းလင္း ေဟာၾကားသြားၿပီး ေလာကဝတ္ ဓမၼဝတ္ ေက်ပြန္ေအာင္ ထမ္းေဆာင္ေသာ သားေကာင္း သမီးမြန္မ်ား ျဖစ္ၾကေစရန္ အထူး တိုက္တြန္းသြား၏။
တရားပြဲၿပီးေသာအခါ ဆယ္မိနစ္ခန္႔ ဝိပႆနာ ဘာဝနာ ပြားမ်ားၾကၿပီး ေကာင္းမႈအစုစုတို႔ကို သတၱဝါအားလံုးတို႔အား အမွ်ေပးေဝၾကျပန္ေလသည္။
သာဓု … သာဓု … သာဓု။
