ဗုဒၶရွင္ေတာ္သည္ သစၥာ ၄-ပါးကို ကိုယ္ေတာ္တိုင္ သိျမင္ေတာ္မူၿပီးမွသာ ေကာ႑ညစေသာ သာဝကငါးဦးအား တရားဦးအျဖစ္ျဖင့္ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့သည္။

ယင္းသို႔ သိေတာ္မူရာတြင္ သာမန္ ထိုးထြင္း သိ႐ုံမွ် မဟုတ္ဘဲ သစၥာတစ္ပါး တစ္ပါးတြင္ ဉာဏ္ ၃-မ်ိဳး ၃-မ်ိဳး စိတ္ျဖာ၍ က်ယ္ဝန္းစြာ သိေတာ္မူခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေပသည္။
ယင္းသို႔ စိတ္ျဖာ၍ သိေသာ ဉာဏ္ေတာ္ဆိုသည္မွာလည္း ဘုရားမျဖစ္မီ ေရွးအခါက ၾကား႐ုံမွ်ပင္ မၾကားဖူးေသာ သစၥာေလးပါးတရားတို႔၌ ပညာမ်က္စိ ပြင့္လင္းျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။
အသိဉာဏ္တရား ထင္ထင္ရွားရွား ျဖစ္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။
အမ်ိဳးမ်ိဳး အဖံုဖံု သိေတာ္မူျခင္းလည္း ျဖစ္၏။
သိသင့္သိထိုက္သမွ် အလံုးစံုကို သိျမင္ျခင္းလည္း ျဖစ္၏။
အသိဉာဏ္ အလင္းေရာင္ႀကီး ထင္ရွား ေပၚေပါက္လာျခင္းလည္း ျဖစ္ေတာ့သည္။

ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ၍ သိေတာ္မူပံုကား –

ဒုကၡသစၥာ၌ –
၁။ ‘ဤတရားသည္ ဆင္းရဲျခင္း အမွန္တရားတည္း’ဟု လည္းေကာင္း၊
၂။ ‘ဤဒုကၡတရားသည္ ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ ပိုင္းျခား၍ သိရမည့္တရားတည္း’ဟု လည္းေကာင္း၊
၃။ ‘ဤကဲ့သို႔ ပိုင္းျခား၍ သိရမည့္ ဒုကၡသစၥာတရားကို ငါသည္ ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ ပိုင္းျခား၍ သိခဲ့ၿပီ’ဟု လည္းေကာင္း၊
ဤသို႔ ၃-မ်ိဳး စိတ္ျဖာ၍ သိေတာ္မူေလသည္။

၎သိပံု (ဝါ) ဉာဏ္ေတာ္ ၃-မ်ိဳးတြင္ –
နံပါတ္(၁)ဉာဏ္ကို ‘သစၥဉာဏ္’ (သစၥာတရား အမွန္တရားဟု သိေသာဉာဏ္) ဟုလည္ေကာင္း၊
နံပါတ္(၂)ဉာဏ္ကို ‘ကိစၥဉာဏ္’ (သစၥာတရား၌ ျပဳလုပ္ရမည့္ကိစၥကို သိေသာဉာဏ္)၊
နံပါတ္(၃)ဉာဏ္ကို ‘ကတဉာဏ္’ (သစၥာတရား၌ ျပဳလုပ္ရမည့္ကိစၥကို ျပဳလုပ္ၿပီးၿပီဟု သိေသာဉာဏ္) ဟု လည္းေကာင္း အသီးသီး ေခၚေဝၚေလသည္။

(ေနာက္ သစၥာမ်ား၌လည္း ဤနည္းတူ မွတ္ပါ။)

သမုဒယသစၥာ၌ –
၁။ ‘ဤတဏွာသည္ ဒုကၡ၏အေၾကာင္း အမွန္တရား’ဟု လည္းေကာင္း၊
၂။ ‘ဤတဏွာသည္ ပယ္စြန္႔ရမည့္ တရားျဖစ္သည္’ဟု လည္းေကာင္း၊
၃။ ‘ဤပယ္စြန္႔ရမည့္ တဏွာတရားကို ငါသည္ ပယ္စြန္႔ၿပီးခဲ့ၿပီ’ဟု လည္းေကာင္း သိေတာ္မူသည္။

နိေရာဓသစၥာ၌လည္း –
၁။ ‘နိဗၺာန္တရားသည္ ဒုကၡ၏ အၿပီးသတ္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းတရား အမွန္’ဟု လည္းေကာင္း၊
၂။ ‘ဤနိဗၺာန္တရားသည္ မ်က္ေမွာက္ျပဳရမည့္ ကိုယ္တိုင္ထိုးထြင္း၍ သိရမည့္တရားျဖစ္သည္’ဟု လည္းေကာင္း၊
၃။ ‘ယင္းသို႔ မ်က္ေမွာက္ျပဳရမည့္ နိဗၺာန္တရားကို ငါသည္ မ်က္ေမွာက္ျပဳၿပီးခဲ့ၿပီ’ဟု လည္းေကာင္း သိေတာ္မူသည္။

ထို႔အတူ မဂၢသစၥာ၌လည္း –
၁။ ‘ဤမဂၢင္ရွစ္ပါးသည္ ဒုကၡၿငိမ္းရာသို႔ ပို႔ေဆာင္တတ္ေသာ တရားအမွန္’ဟု လည္းေကာင္း၊
၂။ ‘ဤမဂၢင္ရွစ္ပါးတရားသည္ ပြားမ်ားေအာင္ အားထုတ္ရမည့္ တရားျဖစ္သည္’ဟု လည္းေကာင္း၊
၃။ ‘ဤပြားမ်ားေအာင္ အားထုတ္ရမည့္ မဂၢင္ရွစ္ပါး တရားကို ငါသည္ ပြားမ်ားေအာင္ လုပ္ၿပီးခဲ့ၿပီ’ဟု လည္းေကာင္း သိေတာ္မူေလသည္။

ဤသို႔လွ်င္ သစၥာတစ္ပါးတစ္ပါး၌ အမွန္တရားဟု သိေသာဉာဏ္၊ ျပဳရမည့္ကိစၥကို သိေသာဉာဏ္၊ ၎ကိစၥကို ျပဳၿပီးၿပီဟု သိေသာဉာဏ္အားျဖင့္ ၃-မ်ိဳးစီ ျဖစ္ရကား ၃-မ်ိဳးေလးလီ ေပါင္းလိုက္လွ်င္ သစၥာ ၄-ပါး၌ ဉာဏ္ ၁၂-ပါး ရလာေလသည္။

မွတ္ေက်ာက္ပမာ သံုးစရာ

ဗုဒၶရွင္ေတာ္သည္ အထက္ပါ ဉာဏ္ ၁၂-မ်ိဳး ျဖစ္ပံုကို ေဟာျပေတာ္မူၿပီးေနာက္ ဆက္လက္၍ “ခ်စ္သားတို႔ – ငါသည္ ဤသစၥာ ၄-ပါးတရားကို ၃-မ်ိဳးေလးလီအားျဖင့္ ၁၂-မ်ိဳး ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ၍ သိေသာ အသိဉာဏ္ကို မရေသးသမွ်၊ ယင္းအသိဉာဏ္ ေကာင္းေကာင္းႀကီး မစင္ၾကယ္ေသးသမွ်၊ နတ္, လူ, ျဗဟၼာ စသည္တို႔ႏွင့္တကြျဖစ္ေသာ ဤေလာကႀကီး၌ အျမင့္ျမတ္ဆံုးျဖစ္ေသာ၊ တရားခပ္သိမ္းကို ကိုယ္တိုင္ အမွန္အတိုင္းသိေသာ အသိဉာဏ္ကို ရၿပီ (ဝါ) ဘုရားျဖစ္ၿပီဟု ဝန္မခံခဲ့ေပ။
ထိုဆိုခဲ့ၿပီး အသိဉာဏ္ကို ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ သန္႔သန္႔ရွင္းရွင္းႀကီး ရၿပီးေသာအခါမွ စ၍သာလွ်င္ ဘုရားျဖစ္ၿပီဟု ဝန္ခံခဲ့သည္”ဟု ေဟာေတာ္မူသည္။

ဤစကားျဖင့္ ‘သစၥာ ၄-ပါးကို ၁၂-မ်ိဳး စိတ္ျဖာ၍ ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ သိေသာပုဂၢိဳလ္မွသာ ေလာကတြင္ သမၼာသမၺဳဒၶဟူေသာ ဘြဲ႕ထူးကို ခံယူထိုက္သည္’ ဟူေသာ အဓိပၸာယ္ကိုလည္း သိေစေတာ္မူသည္ပင္ ျဖစ္သည္။
ယင္းသို႔ မိန္႔ေတာ္မူခဲ့ေသာ ဗုဒၶျမတ္စြာသည္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ႏွင့္တကြ သတြာအားလံုးတို႔အား စစ္ေဆး စမ္းသပ္ၾကည့္စရာ မွတ္ေက်ာက္တစ္ခု, လက္နက္ကိရိယာေကာင္းတစ္ခု ေပးအပ္ခဲ့ျခင္းပင္ ျဖစ္ေပသည္။

မည္သူပင္ျဖစ္ေစ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ဘုရားဟု ဝန္ခံလာေသာသူမ်ိဳးကို ‘သင္သည္ သစၥာ ၄-ပါးကို သိ၏ေလာ?၊ ထိုသစၥာ ၄-ပါးတရားကို ၁၂-မ်ိဳး ၁၂-ဖံု ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ၍ ထိုးထြင္း သိျမင္ခဲ့ၿပီေလာ?ဟု ေမးၾကည့္၍ ‘မသိဘူး’ဟု ဆိုလွ်င္ ‘ထိုသူသည္ ဧကႏၲ ဘုရားအစစ္ မဟုတ္၊ အတုသာ ျဖစ္သည္’ဟု ပိုင္ပိုင္ႀကီး ဆံုးျဖတ္ရေပမည္။

သည္သာမကေသး။ မည္သူ၏ တရားကိုမဆို တရားစစ္ တရားမွန္ ဟုတ္,မဟုတ္ စစ္ေဆးလိုလွ်င္လည္း ဤသစၥာ ၄-ပါး ေဒသနာ လက္နက္ကိရိယာေကာင္းကိုပင္ သံုးရေပမည္။

မည္သည့္တရားတြင္မဆို သစၥာ ၄-ပါးတရားမ်ိဳး ရွိ,မရွိ စစ္ေဆး၍ မရွိလွ်င္ တရားစစ္ တရားမွန္ မဟုတ္ဟု ရဲရဲႀကီး ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ေပသည္။

သို႔ျဖစ္ရကား သစၥာ ၄-ပါးတရားေတာ္သည္ ဘုရားစစ္ ဟုတ္,မဟုတ္၊ တရားစစ္ ဟုတ္,မဟုတ္ စစ္ေဆး စမ္းသပ္ဖို႔ရန္ လက္နက္ကိရိယာေကာင္းႀကီးတစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါေပသည္။

(အရွင္သီလာနႏၵာဘိဝံသံ၏ “တရားဦး” မွ)

+++++

၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၅ ရက္ စေနေန႔၊ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ ေလာကခ်မ္းသာဘုရားေက်ာင္း၏ စေနေန႔ ဓမၼသင္တန္းအျဖစ္ “ဓမၼစၾကာ”သင္တန္းကို ဆရာေတာ္ အရွင္စကၠိႏၵက မြန္းလြဲ ၃ နာရီမွ ၄ နာရီအထိ ပို႔ခ်ေပး၏။

ေရွးဦးစြာ သင္တန္းသူ သင္တန္းသားမ်ားက ယခင္ပို႔ခ်ခဲ့ၿပီးသည္အထိ ဓမၼစၾကာကို ႐ြတ္ဆို ပူေဇာ္ၾကသည္။

ယခုတစ္ပတ္တြင္ သစၥာတစ္ပါးစီ၌ ဉာဏ္ ၃-ပါး၊ သစၥာေလးပါး ဉာဏ္သံုးမ်ိဳး၊ သံုးမ်ိဳးေလးလီ ဉာဏ္ ၁၂-ပါးအေၾကာင္း မွတ္သား ႐ြတ္ဆို ေလ့လာ သင္ယူၾကရ၏။

ဓမၼစၾကာသင္တန္းၿပီးေနာက္ ေလာကခ်မ္းသာ စေနေန႔ ဆည္းဆာတရားပြဲကို အရွင္ပညာနႏၵက “ဘဝပန္းေလး မႏြမ္းေစခ်င္” တရားေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ေဟာၾကား ခ်ီးျမႇင့္ေလသည္။

+++++

ေ႐ႊဘံုေပၚမွာ ေနရေတာ့၊ တရားမသိရင္၊ ရင္ေလးတယ္။
တဲကုတ္ထဲမွာ ေရေပမယ့္၊ တရားသိရင္၊ ရင္ေအးတယ္။
ေနေရးေသေရး၊ အစဥ္ေတြး၍၊ ရင္ေအးေအာင္ ၾကံၾကေစလိုတယ္။
ျမင္ရာမွာ၊ ‘ငါ’မလုပ္နဲ႔၊ နာမ္ႏွင့္႐ုပ္ ျဖစ္ခ်ဳပ္ ႐ႈရမယ္။
ၾကားရာမွာ၊ ‘ငါ’မလုပ္နဲ႔၊ နာမ္ႏွင့္႐ုပ္ ျဖစ္ခ်ဳပ္ ႐ႈရမယ္။
နံရာမွာ၊ ‘ငါ’မလုပ္နဲ႔၊ နာမ္ႏွင့္႐ုပ္ ျဖစ္ခ်ဳပ္ ႐ႈရမယ္။
စားရာမွာ၊ ‘ငါ’မလုပ္နဲ႔၊ နာမ္ႏွင့္႐ုပ္ ျဖစ္ခ်ဳပ္ ႐ႈရမယ္။
ေတြ႕ထိရာမွာ၊ ‘ငါ’မလုပ္နဲ႔၊ နာမ္ႏွင့္႐ုပ္ ျဖစ္ခ်ဳပ္ ႐ႈရမယ္။
ၾကံစည္ရာမွာ၊ ‘ငါ’မလုပ္နဲ႔၊ နာမ္ႏွင့္႐ုပ္ ျဖစ္ခ်ဳပ္ ႐ႈရမယ္။
အဲဒါမွ ဗုဒၶဝါဒ ပီသပါေပတယ္။

+++++

တရားပြဲၿပီးေသာ္ ၅-မိနစ္ခန္႔ တရား႐ႈမွတ္ၾကၿပီး ေကာင္းမႈကုသိုလ္ အဝဝတို႔ကို အမွ်ေပးေဝၾကပါသည္။

သာဓု … သာဓု … သာဓု။